ساناز دشتی - کارشناس منابع آب - شرکت مهندسی مهاب قدس
مجید خیاط خلقی - دانشیار دانشگاه تهران

به منظور مدیریت تخصیص آب ازرودخانه و آبخوان، می بایست شبیهسازی و بهینهسازی صورت گیـرد . توسـط شـبیه سـازی میتوان با دقت قابل قبولی، شرایط مشابه آنچه در طبیعت موجود است به وجود آورد و به نتایج رضایت بخشی دست یافت . به عبارتی با شبیه سازی سفره که رودخانه نیز به عنوان یک شرط مرزی در آن به کار گرفته می شود، تاثیرات متقابل ایـن دو منبع بر روی یکدیگر و همچنین عکس العمل آبخوان نسبت به برداشت های مختلف از آبخوان و تغذیه آبخـوان بـه دسـت میآید و به صورت معادلات یا نامعادلاتی نمایش داده می شود که از این رواب ط در بهینه سـازی کـه بـرای تخـصیص آب از رودخانه و آبخوان میبایست انجام شود استفاده میگردد . به عبارتی با رعایت یک سلسله قیود نظیر رعایت حدود مجاز افت سطح آب در آبخـوان در قـسمت هـای مختلـف دشـت وحداکثر پتانسیل آب رودخانه در ماه های مختلف سال، می توان میزان برداشت آب از رودخانه و آبخوان را تعیـین نمـود بهطوریکه نیاز آبی در ماه های مختلف سال به بهترین نحو تامین شود . با توجه به اینکه در این بهینه سـازی هـدف تعیـین دو متغیر یعنی برداشت آب از رودخانه و آبخوان می باشدکه هر کدام از قوانین مربوط به خودشان تبعیت می کنند و در عـ ین حال با یکدیگر در ارتباط و تداخل هستند . به منظور بیشینه سازی مقادیر آنها میبایست از روشهای حل بهینـه سـازی چنـد هدفه استفاده نمود . در این پژوهش از بهینه سازی چند هدفه در جهت بهره برداری بهینـه از رودخانـه - آبخـوان در دشـت آستانه - کوچصفهان در استان گیلان استفاده گردید . نتایج این پژوهش نشان می دهد برای شرایط مختلف آورد و برداشـت از رودخانه، میزان برداشت از آبخوان در محدوده مجاز افت، باعث عملکرد بهینه سیستم گردیده است .

رودخانه، آبخوان، بهینهسازی، شبیهسازی، مدیریت تخصیص، چندهدفه