قاسم نصیری نیا - ۱- گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
رضا پوررحیم - بخش تحقیقات ویروس های گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
سید علی الهی نیا - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
احمد روحی بخش - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
شیرین فرزادفر - بخش تحقیقات ویروس های گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

با توجه به اهمیت کشت توت فرنگی در دو استان گیلان و مازندران، در این تحقیق وضعیت بیماری های ویروسی توت فرنگی در این استان­ها مورد بررسی قرار گرفت. طی سال­های ۱۳۹۲-۱۳۹۱ در مجموع تعداد ۴۲۲ نمونه تصادفی و ۲۲۳ نمونه علائم­دار شامل موزاییک، پیسک، لکه­حلقوی، زردی، سبزردی، کاهش رشد و بد شکلی برگ­ها از مزارع توت­فرنگی مناطق رشت، صومعه­سرا و سنگر در استان گیلان و بابلسر، جویبار و بهشهر در استان مازندران جمع­آوری شد. آلودگی این نمونه­ها به ویروس لبه زرد خفیف توت­فرنگی (Strawberry mild  yellow  edge  virus-SMYEV)، ویروس پیسک توت­فرنگی (Strawberry motlle virus-SMoV)، ویروس چروکیدگی توت­فرنگی (Strawberry crinkle virus-SCV)، ویروس لکه­حلقوی نهان توت­فرنگی (Strawberry latent ring spot virus-SLRSV)، ویروس موزاییک تمشک (Raspberry ringspot virus-RpRSV)، ویروس موزاییک آرابیس (Arabis mosaic virus-ArMV) و ویروس لکه­حلقوی گوجه­فرنگی (Tomato ringspot virus-ToRSV) با استفاده از آزمون سرولوژیکی الایزا (DAS-ELISA) و آنتی­بادی­های اختصاصی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده بیانگر آلودگی ۳/۳۲ و ۷/۱۳ درصدی به ترتیب نمونه­های علائم­دار و تصادفی به حداقل یکی از هفت ویروس یاد شده بود. نتایج بررسی واکنش گیاهان محک در برابر جدایه­های چهار نپوویروس ArMV، RpRSV، ToRSV و SLRSV بدست آمده در این تحقیق، با اطلاعات توصیف شده در مورد این ویروس­ها مطابقت داشت. همچنین در ردیابی مولکولی SMoV و SMYEV به روش RT-PCR و با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ناحیه ژن پروتئین پوششی این دو ویروس، قطعه دی.ان.ای بطول مورد انتظار ۶۳۰ و ۸۶۰ جفت باز به ترتیب در نمونه­های آلوده به SMoV و SMYEV تکثیر گردید. توالی نوکلئوتیدی قطعه دی.ان.ای بدست آمده در مورد دو جدایه ایرانی SMoV بیشترین شباهت (۹۷ درصد) با جدایه ۱۲۷۸ SMoV از کشور هلند (رس شمار AJ۴۹۶۱۴۵) داشته و نیز توالی قطعه دی.ان.ای بدست آمده در مورد سه جدایه ایرانی SMYEV دارای بیشترین مشابهت (۹۹ درصد) با جدایه D/M.۱۱۰ SMYEV (رس شمار AJ۵۷۷۳۵۲) از آلمان بود. این نخستین گزارش از ردیابی ویروس­های فوق از مزارع توت­فرنگی ایران می باشد.

ایران, DAS-ELISA, RT-PCR