اولین گزارش از شکسته شدن ژن مقاومت Sr۳۱ در اردبیل توسط بیمارگر زنگ ساقه گندم (Puccinia graminis f. sp. tritici) (گزارش کوتاه علمی)

ظهور و گسترش نژادهای زنگ ساقه با قدرت بیماریزائی بالا (گروه نژادی Ug۹۹ )، تولید گندم را در سراسر جهان تهدید می کند. از زمان اولین گزارش نژاد TTKSK (Ug۹۹) در اگاندا از سال ۱۹۹۸ (۴)، ردیابی و انتشار بیشتر این نژاد به نقاط دیگر کشت گندم مورد توجه بوده است. تا به حال٬ ده تغییر یافته (Variant) از گروه نژادی Ug۹۹ از ۱۳ کشور گزارش شده است(۳). تا قبل از این گزارش نیز در ایران از استان های همدان٬ لرستان (۲) و خوزستان (۱) گزارش شده است. با توجه به اهمیت این نژاد٬ در طی فصل زراعی ۹۵-۱۳۹۴ بیماری زنگ ساقه با کاشت ۴۷ لاین ایزوژنیک در خزانه تله تحت شرایط مزرعه ای بررسی و مطالعه شد. این بررسی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل (با مشخصات جغرافیایی: عرض شمالی ۳۸ درجه و ۱۷ دقیقه٬ طول شرقی ۴۸ درجه و ۳۹ دقیقه٬ ارتفاع از سطح دریا ۱۳۵۰ متر) انجام شد. نتایج نشان داد که برای لاین های حاوی ژن های مقاومت Sr۵٬Sr۱۳ ٬Sr۲۲٬ Sr۲۴٬Sr۲۶+Sr۹G ٬Sr۲۷٬ Sr۳۲ و Sr۳۶ بیماری زائی وجود ندارد. اما برای لاین های ایزوژنیک حاوی ژن های مقاومت ازجمله Sr۳۱ ٬ Sr۶٬Sr۷ بیماریزائی مشاهده شد. همچنین در این بررسی بر روی ارقام MV۱۷٬ اترک و شیرودی (با واکنش ۴۰-۵۰MS) که به عنوان ارقام شاخص حاوی ژن Sr۳۱ شناخته می شوند (۲)٬ آلودگی بیماری زنگ ساقه مشاهده شد. واکنش حساس یا نیمه حساس لاین ایزوژنیک و ارقام حاوی ژن Sr۳۱ احتمالا بیانگر استقرار نژاد Ug۹۹ یا تغییر یافته های آن در اردبیل است.

Keywords:

گندم , زنگ ساقه , Sr۳۱