ابوالقاسم خالقی زاده - موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
سلیمان خرمالی - ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان ، ایران
مسعود تقی زاده - ایستگاه تحقیقات کشاورزی پارس آباد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

در این پژوهش، برای خسارت چکاوک ها در استان­های مازندران،گلستان و اردبیل (مغان)، مزارع کلزا پس از رویش و چندبرگی شدن، در طول یک ترانسکت خطی در طول مزرعه پیمایش و فاکتورهای زیر ثبت شدند: اندازه سطح مزرعه (هکتار)، نوع کشت مزارع همجوار، وجود درخت در کنار مزرعه، گونه های پرنده و تعداد آن ها. در مورد لکه­های خسارت، ابتدا جهت جغرافیایی آن، فاصله از حاشیه و مرکز زمین، فاصله از پرچین، نهر و جاده یادداشت و سپس در یک پلات ۱ × ۱ متری فاکتورهای زیر اندازه­گیری شد: تعداد کل بوته، تعداد بوته با خسارت پرندگان و تعداد فضله چکاوک. میانگین کلی خسارت در ۱۲۹ لکه خسارت ۱/۸۷ ± ۴۶/۴۳ درصد از بوته ها بود که بالاترین میزان خسارت در استان گلستان مشاهده شد (۲/۳۹ ± ۵۲/۸۲). براساس آزمون های آماری، بین میزان خسارت در سه منطقه، گونه های خسارت زا در استان های گلستان و مازندران، وجود درختان در اطراف مزرعه در گلستان و مغان و همچنین خسارت در موقعیت های مختلف مزرعه اختلاف معنی داری وجود داشت (P < ۰.۰۵). میزان خسارت با اندازه مزرعه، فاصله از جاده و تعداد فضله نیز همبستگی معنی دار مثبت داشت (P < ۰.۰۵). در مورد بقیه عوامل یاد شده اختلاف معنی داری مشاهده نشد (P > ۰.۰۵). براساس نتایج به­دست آمده توصیه می شود که کلزا در ابتدای پاییز و قبل از مهاجرت چکاوک های آسمانی کاشته شود. هم­چنین، کاشت گندم و کلزا در کنار هم، و کاشت کلزا در زمین­های کنار جاده ها برای کاهش خسارت توصیه می شود.

birds, Crested Lark, Damage, Eurasian Skylark, habitat, Oilseed rape