علی حسینی قرالری - بخش تحقیقات حشره شناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران
رئوف کلیائی - بخش تحقیقات حشره شناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران

کرم خراط،Zeuzera pyrina L. (Lep.: Cossidae) ، آفتی چوب خوار با میزبان های سیب، گلابی، گردو و به است. فعالیت آفت منجر به خشک شدن شاخه ها، کاهش محصول و در نهایت مرگ درخت می شود. تعیین مکانیسم های مقاومت و استفاده از واریته های مقاوم علیه این آفت می تواند در مدیریت آن و نیز حفظ محیط زیست از اثرات سوء سموم، مفید باشد. در این تحقیق، آلودگی ۹ واریته گردو و ۱۷ واریته سیب باغ کلکیسون موسسه تحقیقات نهال و بذر (البرز- کمال شهر) از نظر تفاوت در میزان خسارت این آفت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (۱۳۸۹-۱۳۹۰) بررسی شد. در واریته های گردو، هر ژنوتیپ دارای شش اصله درخت هم سن بود. در هر درخت گردو، چهار شاخه ۷۰-۶۰ سانتی متری از چهار جهت مختلف و دو شاخه از داخل کانوپی انتخاب شده و سوراخ های جدیدی که در اثر نفوذ لاروهای همان سال ایجاد شده بودند در طول شاخه های مذکور شمارش و ثبت گردد. در واریته های سیب، هر ژنوتیپ دارای ۳ اصله درخت هم سن بود. میزان فضولات ریخته شده در زیر هر درخت سیب (تخمین بر مبنای میزان فضولاتی که در یک قاشق غذاخوری جا می شد) و تعداد سوراخ های فعال روی تنه درختان سیب از سطح زمین تا ارتفاع ۵/۱ متری بررسی شد. حداکثر تعداد تونل های لاروی در واریته های گردو در رقم‘Z۳۰’ (۴۵/۰±۱۶/۶) و حداقل تعداد تونل های لاروی در رقم  ‘Z۶۳’(۴۹/۰±۲۵/۱) مشاهده شد. رقم گردو‘Z۶۳’  به دلیل داشتن خسارت کم، جهت مطالعه تکمیلی مکانیسم های مقاومت توصیه می گردد. در واریته های سیب، حداکثر تعداد تونل های لاروی )۱/۳±۰/۱۱ (و حداکثر میزان فضولات لاوری (۳/۱±۰/۷ قاشق غذاخوری) در واریته سیب ‘Richard Delicious’ مشاهده شد. میزان فضولات لاروی و تعداد تونل های لاروی در ارقام سیب ‘Northern spy’، ‘Jonathan’، ‘Prime Gold’ و ‘Red spur cooper’ بر اساس بررسی های دو ساله برابر با صفر بوده و جهت مطالعه تکمیلی توصیه می گردند.

آلودگی, گردو, سیب, کرم خراط, Zeuzera pyrina, مکانیسم