گزارش زنبور (Psyllaephagus procerus Mercet (Hym.:Encyrtidae، پارازیتوئید پسیل آسیایی مرکبات Diaphorina citri Hem.:Psyllidae از ایران (گزارش کوتاه)

پسیل آسیایی مرکباتDiaphorina citri Kuwayama  (Hem.: Psyllidae) به علت انتقال باکتریCandidatus Liberibacter asiaticus عامل بیماری مهم و مخرب لکه سبز (میوه سبز) مرکبات، (Huanglongbing (HLB))، از آفات مهم مرکبات در ایران می‎باشد. طی چندین مرحله نمونه‎برداری از باغ‎های مرکبات آلوده به پسیل به منظور جمع آوری و شناسایی گونه‎ی غالب در شهرستان جیرفت و انجام مطالعات رفتاری روی پارازیتوئید آن، فعالیت یک گونه زنبور از خانواده­ی Encyrtidae روی درختان لیموشیرین Citrus limetta (Rutaceae) آلوده، در منطقه­ی کوشکمور شهرستان جیرفت واقع در استان کرمان با مشخصات جغرافیایی ۲۸ درجه و ۱۹ دقیقه‎ی عرض شمالی، ۵۸ درجه و ۱۴ دقیقه‎ی طول شرقی و با ارتفاع ۵۴۹ متر از سطح دریا، در اردیبهشت سال‎های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰، مشاهده گردید. نمونه‎ها توسط نویسنده ی چهارم به نام Psyllaephagus procerus Mercet, ۱۹۲۱شناسایی گردید که گزارش جدیدی برای فون حشرات این خانواده در ایران محسوب می گردد (۱, ۲). در حال حاضر این گونه با گونه‎ی Metaprionomitus procerus Mercet, ۱۹۲۱ مترادف است (۳) و از این جنس تاکنون گونه‎هایP. pistaciae Ferrière, ۱۹۶۱، P. stenopsyllae (Tachikawa, ۱۹۶۳) و P. zdeneki Noyes & Fallahzadeh, ۲۰۰۵ از ایران گزارش شده‎اند (۱). طول بدن در مادهها ۳/۱ میلیمتر و در نرها ۱/۱ میلی‎متر. اولین بند شاخک هم‎اندازه‎ی ۴-۵ بند اول فونیکول، طول بندهای ۱ تا ۴ فونیکول بلندتر از عرض آن، ولی بندهای ۵ و ۶ دارای طول و عرض مساوی هستند، پاها به طور کامل زرد رنگ نبوده و ران پای عقب و در برخی از موارد، بخشی از ساق پاهای میانی و عقبی تیره رنگ هستند، کوکساها تیرهرنگ، رگبال Marginal نوک تیز شده و تقریبا طول و عرض برابری دارد و از ۵/۲ برابر رگبال Stigmal کوتاه‎تر است، سپرچه سبز و یا سبز مایل به آبی است، شکم بلندتر از سینه نبوده و یا بطور جزئی بلندتر از آن است (۴). تا کنون گیاه Fraxinus sp.. از خانواده‎ی Oleaceae و Pyrus communis از خانواده‎ی Rosaceae میزبان های گیاهی مرتبط با این زنبور معرفی شده اند. جمع‎آوری این زنبور از روی درختان لیمو شیرین آلوده به پسیل آسیایی مرکبات یک ارتباط جدید میزبان گیاهی- گیاه‎خوار- زنبور پارازیتوئید در دنیا محسوب می‎گردد. این گونه به عنوان پارازیتوئید اولیه پوره های حشراتی از راسته‎ی Hemiptera شناخته شده است. میزبان‎های گزارش شده عبارتند از: Eulecanium ciliatum (Hem.: Coccidae)Cacopsylla sp.،Cacopsylla pyri  وPsyllopsis fraxini  (Hem.: Psyllidae). تا کنون وجود این زنبور از ارمنستان، آذربایجان، اسپانیا، گرجستان، مجارستان، ایتالیا، مولداوی، مغولستان، لهستان، روسیه، ترکیه و اکراین گزارش شده است(۳). نمونه‎هایی از این گونه در آزمایشگاه حشره‎شناسی دانشگاه ولی‎عصر(عج) رفسنجان و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی نگهداری می شوند. 

Keywords:

Psyllaephagus procerus