نخستین گزارش از قارچ بیمارگر عنکبوتیان، Gibellula leiopus (Vuill.) Mains، از ایران (گزارش کوتاه علمی)

جنس هیفومیستی Gibellula Cavara در برگیرنده گونه های بیمارگر اختصاصی عنکبوت ها بوده که ظاهرا انگل اجباری عنکبوت ها با پراکنش جهانی می باشند (Samson & Evans, ۱۹۹۲. Mycologia, ۸۴: ۳۰۰-۳۱۴)) تاکسونومی گونه های این جنس به همراه کلید شناسایی ۸ گونه و یک واریته پذیرفته شده آن توسط Samson & Evans (l. c.) ارایه شده است. گونه های این جنس کنیدیوم های فیالیدیک تولید می کنند و مرحله جنسی آن ها متعلق به جنس Torrubiella Boud. می باشد. این قارچ ها از جمله دشمنان طبیعی مهم عنکبوت ها به شمار می روند ((Samson & Evans, l.c.. در یک بازدید از جنگل شصت کلا در استان گلستان (گرگان) یک نمونه متعلق به این جنس از روی یک عنکبوت مرده پشت برگ درخت انجیلی Parrotia persica (DC) CA. Mey)) جمع آوری و گونه آن G. leiopus (Vuill.) Mains شناسایی شد. مشخصات ماکروسکوپی و میکروسکوپی این گونه به شرح زیر است: پوشش سفید تا سفید مایل به زرد به همراه سینماتا تمام اندام های عنکبوت را فرا گرفته بود (شکل ۱). سینماتا استوانه ای شکل تا کمی چماقی با پایه کوتاه، سفید رنگ که با مسن شدن به زرد تا نارنجی کمرنگ تغییر می کند. طول سینماتا ۲-۱ میلی متر و ضخامت آن ۶۰۰-۳۰۰ میکرومتر بود. این اندام ها متشکل از ریسه های موازی کاملا متراکم بودند. ریسه ها بنددار، شفاف تا سفید مایل به زرد تا زرد مایل به خاکستری، اغلب با سطحی صاف و با پهنای ۵/۴-۵/۱ میکرومتر اندازه گیری شدند. کنیدیوفورها متراکم با سطح صاف به طول ۴۵-۲۵ میکرومتر که از انتهای ریسه ها در طول سینما یا ریسه های انحنا یافته روی سینما تولید می شوند. وزیکل های بیضوی تا کروی در انتهای کنیدیوفور تشکیل می شوند. این اندام ها شفاف، با سطح صاف و با اندازه ۱۱-۶ میکرومتر بوده و در قسمت انتهایی آن ها تعدادی متولا به طول ۹-۵/۷ و به ضخامت ۵/۴-۳ میکرومتر تولید می شود. متولاها بیضوی، استوانه ای پهن تا واژ تخم مرغی، شفاف، با سطح صاف بوده و تعداد زیادی (۱۲-۱۰) فیالید در انتهای آن ها تشکیل شده بود. فیالیدها آمپولی شکل تا کمی استوانه ای و در انتها باریک شده، شفاف، با سطح صاف به طول ۹-۵/۷ و ضخامت ۲/۲-۸/۱ میکرومتر بود (شکل ۱). کنیدیوم ها اغلب تخم مرغی کشیده، بیضوی تا استوانه ای و دوکی شکل، شفاف با سطح صاف، منفرد یا زنجیری با طول ۵/۴-۵/۳ و ضخامت ۲-۵/۱ میکرومتر بودند. این ابعاد با آنچه که در منبع فوق گزارش شده است مطابقت دارد. این اولین گزارش از گونه ای از جنس Gibellula از ایران است. گونه دیگری از این جنس از جنت رودبار در استان مازندران در تاریخ ۲۳/۶/۱۳۸۳ از روی عنکبوت مرده جمع آوری شد که به علت خرد شدن نمونه در سطح گونه قابل شناسایی نبود، اما با توجه به داشتن کنیدیوفورهای زگیل دار بلند و سرهای کنیدیومی شعاعی از گونه فوق متفاوت بود. اسلاید و نمونه G. leiopus با شماره IRAN ۱۲۶۷۰F و نمونه Gibellula sp. با شماره IRAN ۱۲۶۷۱F در مجموعه قارچ های وزارت جهاد کشاورزی (ایران) نگهداری می شوند.

Keywords:

Gibellula leiopus