سید وحید علوی - عضو هیئت علمی/ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
علی رضوانی

نحوه فعالیت فصلی شته های مرکبات با استفاده از روش های نمونه برداری مستقیم و تله های زرد آبی در باغات منطقه ساری استان مازندران در خلال سال های ۱۳۸۲ و۱۳۸۳ مورد بررسی قرار گرفت. توانایی انتقال ویروس تریستزای مرکبات توسط شته های مهم در باغات مرکبات این منطقه نیز ارزیابی شد. گونه های شناسایی شده در این بررسی به ترتیب فراوانی، در سال ۱۳۸۲ شامل Aphis gossypii (۷۸%)، Toxoptera aurantii (۸%)، Macrosiphum euphorbiae (۸%) و Aulacarthum solani (۶%)، و در سال ۱۳۸۳ شامل A. gossypii (۵۱%)، Aphis spiraecola (۲۱%)، T. aurantii(۱۲%)، Aphis fabae (۹%)، Aphis craccivora (۵/۳%)، Aphis nasturtii (۲%)، Myzus persicae (۵/۰%)، M. euphorbiae (۵/۰%) و Aphis rumicis (۵/۰%) بود. شته A. gossypii گونه غالب در باغات مرکبات این منطقه بود. در آزمون انتقال از گیاهچه های بذری لیمو مکزیکی به عنوان دهنده و گیرنده ویروس تریستزای مرکبات، و از جمعیت های بیست تایی و ده تایی چهار گونه شته  A. spiraecola، T. aurantii،A. gossypiiوA. fabaeبه عنوان ناقل برای هر یک از گیاهچه های لیمو مکزیکی گیرنده ویروس استفاده شد. میزان نهال های آلوده شده توسط جمعیت های بیست تایی شته A. gossypii، برابر با ۳۳/۳% و با جمعیت های ده تایی این گونه معادل ۶۶/۱% بود و احتمال انتقال توسط تک شته ناقل در هر دو مورد برابر با ۱۷/۰% محاسبه گردید. سایر گونه های مورد بررسی قادر به انتقال این سویه نبودند. روش تله زرد آبی در مقایسه با نمونه برداری مستقیم، فاقد کارآیی لازم بود. گونه های A. rumicis، A. nasturtii و A. solani برای اولین بار از فون شته های مرکبات در شمال کشور گزارش می گردند.  

واژه های کلیدی: شته های مرکبات, Aphis gossypii, Citrus tristeza virus