مریم قاسمی - استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
زری افشار - جغرافیا- ادبیات- فردوسی- مشهد- ایران
خدیجه بوزرجمهری - گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از عوامل مهمی که باعث عدم تحقق اهداف توسعه کشاورزی و افزایش تولید و درآمد کشاورزان در کشورهای درحال توسعه می شود، نارسایی سیستم بازاریابی محصولات کشاورزی است. از این رو مطالعه حاضر به شناسایی و اولویت بندی راهبردهای مطلوب بازاریابی گیاهان دارویی از دیدگاه کشاورزان می پردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و مطالعه در سال ۱۳۹۸ در شهرستان چناران انجام شده است. واحد تحلیل کشاورزان تولیدکننده گیاهان دارویی و خبرگان روستایی بوده است. در این مطالعه از دو ابزار برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک یعنی SWOT و QSPM استفاده شد. براساس مطالعات میدانی و اسنادی، ۱۴ نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت و ۲۴ نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت و تنگنای پیش روی بازاریابی گیاهان دارویی شناسایی گردید. با توجه به امتیاز نهایی در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی ۲.۱۲=IFE و در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی۱.۷۲۵=EFE، استراتژی های «تدافعی» (حداقل-حداقل) مطلوب تشخیص داده شد. در ادامه به کمک ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)، در بین ۱۱ راهبرد تدافعی شناسایی شده، راهبرد «اصلاح نظام بازاریابی گیاهان دارویی در کشور» از طریق شناسایی بازارهای هدف به منظور حضور موثر در تجارت بین المللی گیاهان دارویی، تعیین کد قابل ردیابی برروی محموله های صادراتی گیاهان دارویی کشور، ایجاد شرکت های تخصصی صادرات گیاهان دارویی تعیین درجات و استانداردها به عنوان راهبرد کانونی در اولویت قرار گرفت. بدیهی است اتخاذ سیاست ها و راهبردهای مناسب و مبتنی بر شناخت واقع گرایانه از وضعیت موجود، می تواند ضمن استفاده بهینه از منابع موجود (آب و خاک) و تامین نیاز داخلی به افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گیاهان دارویی منجرگردد.

بازاریابی, گیاهان دارویی, SWOT-QSPM, شهرستان چناران, کشاورزان روستایی