محمدرضا بارانی - استادیار دانشگاه الزهرا (س)
سحر نعمتی - دانش آموخته سطح سه حوزه، گرایش تاریخ اسلام

برگزاری آیین سوگواری عاشورا و عاشورانگاری در دوره صفوی برای تقویت تشیع و آموزه­های شیعی در ایران بسیار راهگشا بود. در میان این آثار، کتاب مدینه معاجز الائمه بحرانی نقشی مهم داشت. ازاین روی بررسی استنادات این اثر به منابع شیعی سنی ضروری می نماید.در این نوشتار، این کار با روش تلفیقی یعنی گردآوری داده­ها به شیوه کتابخانه­ای و ارائه آمار استنادات با جدول و نمودار صورت گرفته تا پس از بررسی میزان استناددهی این اثر به منابع شیعی و سنی، جایگاه استنادی آن روشن گردد. دستاورد پژوهش نشان می دهد، ۹۵% استنادات این کتاب به منابع شیعی و ۵% به منابع سنی بوده استدر کل این کتاب با توجه به بهره گیری از منابع نامعتبر و هم­دوره خود، از جایگاه علمی بالایی برخوردار نیست. بحرانی برای نشان دادن نوعی همسویی با متون سنی برای اتمام حجت بر اهل سنت، به آن ها استناد کرده است. در میان منابع شیعی که بحرانی از آن ها سود برده است، آثار مربوط به مناسک، زیارات و مناقب بیشترند. در میان منابع اهل سنت نیز منابع تاریخی بیشتر مورد رجوع و استناد بوده اند.

هاشم بحرانی, مدینه معاجز, آثار زیارات و مناقب, آثار تاریخی