ابوالقاسم خلیلی طرقبه - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
علیرضا کوچکی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
احمد زارع فیض آبادی - مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
مهدی نصیری محلاتی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

به منظور بررسی اثر روش های مختلف خاکورزی و مدیریت بقایای گیاهی بر خصوصیات زراعی گندم Triticum aestivum L.))، آزمایشی سه ساله با سیستم تناوبی گندم-کلزا (Brassica napus L.)-گندم، طی سال های ۹۵-۱۳۹۲ به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق مشهد طراحی و اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل سیستم­های مختلف خاکورزی به عنوان کرت اصلی در سه سطح ۱- شیوه متداول خاکورزی (شخم + دیسک + تسطیح + ایجاد فارو + کاشت با بذر کار)، ۲- کم خاکورزی (چیزل پکر یا دیسک سبک + ایجاد فارو + کاشت با بذرکار) و ۳- بدون خاکورزی (کاشت مستقیم با بذرکار) و مدیریت بقایای گیاهی شامل سه سطح: ۱- بدون بقایا، ۲- حفظ ۳۰ درصد بقایا و ۳- حفظ ۶۰ درصد بقایای به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسی شامل عملکرد و اجزای عملکرد گندم،تاریخ سنبله دهی و رسیدگی و میزان نیتروژن و کربن آلی خاک بود. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بیشترین میزان عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه به ترتیب معادل ۱/۷ تن در هکتار، ۹/۱۵ تن در هکتار و ۲/۳۷ گرم، در تیمار خاکورزی متداول با ۳۰ و ۶۰ درصد بقایای گیاهی مشاهده شد. بیشترین میزان نیتروژن و کربن آلی خاک نیز به ترتیب ۰۹۱/۰ و ۷۲/۰ در تیمار کم­خاکورزی با ۳۰ و ۶۰ درصد بقایای گیاهی گزارش شد. بر اساس نتایج به دست آمده، اگرچه میزان عملکرد گندم در تیمار خاکورزی متداول بیش از خاکورزی­های کاهش یافته بود، لکن باید توجه داشت که خاکورزی حداقل سبب بهبود میزان کربن آلی و نیتروژن خاک می گردد که این امر در بلندمدت می­تواند اثر مثبتی بر عملکرد گیاه داشته باشد.

بی خاکورزی, بقایای کلزا, شخم کاهش یافته