حسن دلبری - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

هدف از این مقاله بررسی لغات، اصطلاحات و ترکیبات قلندری در لایه واژگانی غزل های شیخ احمد جام است. کاربرد این گونه واژه ها در غزل های ژنده پیل و مطالعه آن ها از نظرگاه بسامدی، نشان از این واقعیت دارد که اندیشه های قلندری به گونه ای در شبکه ذهنی این عارف شاعر، تبدیل به ملکه شده اند که لایه های مختلف سبکی شعر او از جمله لایه واژگانی را در حدی قابل توجه به انحصار خود درآورده اند. مساله اصلی این مقاله بررسی این طیف از واژه ها، ترکیبات و اصطلاحات در گستره غزلیات شیخ جام و جایگاه آن ها در لایه واژگانی سبک اوست. روش مقاله، حرکت از جزء به کل و جامعه آماری آن، غزل های مندرج در دیوان شاعر است. در پایان این نتیجه حاصل می شود که وقتی شعری بدون تکلف و از درون شاعر بجوشد؛ ناخودآگاه، ملکه های شبکه ذهنی او در لایه های مختلف سبکی و به ویژه لایه واژگانی آن، نمودی معنادار می یابد؛ چنان که این واقعیت، در قلندریات غزل شیخ جام به روشنی نمود یافته است.

شیخ جام، قلندریات، لایه واژگانی سبک