تهمینه بیگم - استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه راجشاهی، بنگلادش

شیخ احمد جام معروف به «ژنده پیل» از عارفان قرن پنجم و ششم هجری (۴۴۰-۵۳۶) صاحب آثار متعدد و افکار ژرف و عمیق عرفانی است. آثار وی عبارتند از: رساله سمرقندیه، سراج السائرین، روضه المذنبین، مفتاح النجات، بحار الحقیقه، انس التائبین، کنوز الحکمه، فتوح الروح، اعتقادنامه، زهدیات، تذکیرات و غیره است. خصوصا دیوان شیخ احمد جام (ژنده پیل) در آسمان ادبیات فارسی جای خاصی دارد. این دیوان حاوی غزلیات، مثنویات، رباعیات، ترجیع بند، ترکیب بند و شعری از مخزن الغرائب است. مضامین متنوع در اشعاروی به نظر می رسد. توحید باری تعالی، نعت رسول صلی الله علیه وسلم. اندیشه ی عرفانی، اخلاقیات، عقل و خرد، شکر، بی نیاز از مردم، فکر آخرت، امیدواری، بیدار شدن مردم، پند و اندر، صبر، غرور و تکبر، توبه، سعی و کوشش، آرزو از نوجوانان که در اشعار وی مطرح شده خیلی دل انگیز است. شیخ جام تمام وجود اشعار وی را به راه عشق معنوی بخشیده است. افکار وی راجع به بیهودگی این سرا و پایداری آن جهان بیشتر است. اوضاع تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خراسان آن زمان در آثار وی به چشم می خورد. تشویق مردم از روش صوفیانه به راه عشق معنوی مهمترین نگرش اشعار اوست. معانی در شعرهای او بسیار دلپذیر و دلکش و زیباست که ادب دوستان با ذوق و شوق می خوانند. محتویات متنوع که در آثار وی مطح شده را با نمونه ی اشعار در این مقاله بررسی و تحلیل شده است

بررسی و تحلیل، مضامین، اشعار، احمد جام.