محمد کمال الدین - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه راجشاهی، بنگلادش

شیخ احمد جام (۴۴۰-۵۳۶ ه.ق) و قاضی نذر الاسلام ( ۱۸۹۹-۱۹۷۶م) دو شاعر مشهور ایران و بنگلادش و ستاره های آسمان ادبیات فارسی و بنگلا به شمار می روند. شیخ احمد جام صاحب آثار متعدد نظم و نثر است و قاضی نذر الاسلام شاعر ملی بنگلادش همزمان شاعر، نویسنده، روزنامه نگار، خواننده، نوازنده، داستان سرا، نمایش نامه نویس، مقاله نویس، هنرمند و بازیگر بوده است. تاثیرپذیری نذرل از زبان و ادبیات فارسی در آثار ادبی او آشکار است. خصوصا از افکار شعرای بزرگ ایرانی مانند مولوی، خیام، حافظ و سعدی بسیار تاثیر پذیرفته است. علاوه بر اینکه، در اندیشه های عرفانی اشعار شیخ جام و نذرل تشابهات و ارتباطات ژرف و عمیق ملاحظه می شود. افکار عرفانی آنها مانند حمد باری تعالی، نعت پیغمبر، معنی و مفهوم قرآنی، عشق عرفانی، اصلاحات اجتماعی، بیداری مسلمانان جهان و ... قابل تامل است. احساسات عارفانه این دو شاعر به گونه های متنوع به وجود آمده است و از تاثیر آن شعرای بزرگ در دل مردم عشق روحانی ایجاد می شود. فلسفه هایی که در اشعار آنها مطرح شده، زندگی مردم را از فکر دنیای مادی به جهان جاودان هدایت می کند. در این مقاله اندیشه های عرفانی شیخ احمد جام و قاضی نذر الاسلام با مثال های اشعار آنها مورد بحث قرار می گیرد

مطالعه تطبیقی، اندیشه های عرفانی، شیخ احمد جام، قاضی نذر الاسلام