بازتاب حضور شیخ احمد جام در فرهنگ عامه تربت جام در عصر حاضر

شیخ الاسلام احمد جام (۴۴۰-۵۳۶ ه.ق) از جمله مفاخر عرفان خراسان است که حضور بارزی در میان عموم مردم تربت جام از گذشته تا عصر حاضر داشته است. از نشانه های برجسته این حضور هزار ساله می توان به جای نام ها و ادبیات شفاهی که محورمکان ها شکل گرفته اند مانند مجموعه خانقاهی و مزار شیخ احمد جام، روستای بزد، مسجد نور و فولکلوری که پیرامون این مکان ها و فضاهای فرهنگی وابسته به آن شکل گرفته است، اشاره کرد. از جمله دیگر مظاهر این حضور درازدامن، پراکندگی و تداوم نسل شیخ جام در خراسان، افغانستان، فرارود و شبه قاره هند را می توان برشمرد که در کم تر نظام خانقاهی در ایران مشابه آن را مشاهده می شود. این حضور نسلی و از سوی دیگر حجم قابل توجه داده های میراث شفاهی، باورها و اعتقاداتی که پیرامون شخصیت شیخ جام و میراث عرفانی او شکل گرفته است از شیخ جام، شخصیتی معنوی، پر نفوذ و پویا در میان عموم جامی ها ساخته به نحوی که حتی هویت شهر نیز بدون حضور شیخ، قابل تصور نیست. پژوهش در خصوص ابعاد مختلف حضور شیخ جام در ساحت زندگی و زمانه جامی های معاصر و نیز در تاریخ فرهنگی حوزه تمدنی جام یکی از مهم ترین موضوعات پژوهشی در حوزه شیخ جام پژوهی به شمار می رود که می تواند نقش ارزنده ای در بازشناسی حضور موثر و جایگاه شیخ جام در فرهنگ مردم تربت جام داشته باشد. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و شفاهی به بخشی از این حضور و تاثیر آن در فرهنگ جام می پردازد

Keywords:

شیخ جام , فرهنگ عامه , ادبیات شفاهی , مردم جام , بزد , مسجد نور