اکرم آکوچکیان - دانشجوی دکتری گروه عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد، ایران.
مهدی دهباشی - استاد گروه الهیات، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد، ایران. نویسنده مسئول: Dr.mahdidehbashi@gmail.com
نادعلی عاشوری - استادیار گروه الهیات، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد، ایران.

در مورد اسرار نماز و تمایز بین نماز شرعی و نماز حقیقی، تالیفات زیادی از عارفان و حکیمان به­جای­مانده که شباهت اندکی بین آثار مستقل آن­ها وجوددارد. برجسته­ترین آن­ها متعلق به دو عارف نامدار جهان اسلام، صائن­الدین ابن­ترکه و محی­الدین ابن­عربی است. دیدگاه­های ابن­ترکه در رساله اسرارالصلوه ایشان بدون ذکر احکام فقهی آمده و اسرار ارکان کمی، وضعی و قولی نماز براساس علم حروف بیان­شده­است. ابن­عربی در باب۶۸ و ۶۹ از کتاب فتوحات مکیه خویش ضمن بیان فتاوای فقهی خود، به­ترتیب به اسرار جزئیات طهارت و رازهای نماز پرداخته­است. به­طوری­که غیر از تعداد اندکی از عارفان، همچون سبزواری یا امام خمینی دیگران تحت­تاثیر افکار وی، آثار خود را تالیف­کرده­اند. ایشان با ذکر جزئی­ترین دستورات شرعی به­صورت وجوبی و ندبی، سر آن­ها را نیز بیان­کرده که از نظر کمی و کیفی همانند دیگر دیدگاه­های وی، گوی سبقت را از دیگران ربوده­است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه­ای، همراه با تصحیح نسخه خطی با شیوه انتقادی می­باشد. این نوشتار بر آن است که برجسته­ترین نکات این دو اثر نفیس را به­اختصار  معرفی­کرده و ضرورت رویکرد عرفان عملی را در پاسخگویی نیاز بشر به نیایش، خاطرنشان­کند.

اسرار, نماز شرعی, نماز حقیقی, ابن ترکه, ابن عربی