زهره اله دادی دستجردی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران،ایران. allahdadidastjerdi@atu.ac.ir

عرفا و صوفیه برای بیان مفاهیم و اصطلاحات عرفان نظری و عرفان عملی همواره از آیات قرآن کریم بهره­جسته اند؛ آنان برای بیان کشف و شهود و تجربیات عارفانه خود نیز هیچ زبانی را کارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمی دانستند. از این رو، می توان به­آسانی و به­وفور معنا، تفسیر، تاویل و مصداق بسیاری از آیات قرآن را در متون عرفان و تصوف یافت. تمرکز اصلی این جستار بر مصادیق آیات قرآن در این متون است. متون عرفانی منتخب این جستار به زبان فارسی است. در ابتدای مقاله به ارائه تعریف مصداق در علم معنی شناسی پرداخته­شده تا تفاوت آن با معنی "مفهوم" و "معنا" به­دست­آید و سپس تعاریف مصداق و تفاوت آن با تاویل در علوم قرآنی کاویده­ و در پایان نمونه هایی از مصادیق آیات قرآن در این متون ذکرگردیده­است. "ملوک" و "قریه" در آیه ۳۴ سوره نمل، "کرامت" در آیه ۷۰ سوره اسراء ، "امانت" در آیه ۷۲ سوره احزاب و واژگان "صراط مستقیم" ، "تقوی" و "هوی" از جمله مواردی است که در این جستار در بیست متن عرفانی فارسی، مصداق­یابی شده است.

واژگان قرآن, مصداق, مفهوم, تاویل, جری و تطبیق, متون عرفان و تصوف