سعید افشاری - دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمدتقی قبولی درافشان - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
حسین ناصری مقدم - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از چالش های مهم جواز بیمه عمر، ایراد شبهه غرر (خطر و جهالت) و بیع امنیت است. در مقاله پیش رو، با بهره گیری از روش تحلیلی – توصیفی در صدد پاسخگویی به دو اشکال اساسی مذکوریم. نتایج پژوهش حاکی از این است که اگر مقصود از غرر، خطر باشد، اصولا بیمه عمر نه برای ایجاد خطر، بلکه برای دفع خطر و جبران خسارت پدید آمده است. اگر غرر به معنای جهالت باشد، مبنای اشکال این است که معاوضه در بیمه عمر، معاوضه مال به مال تصور شده، در حالی که مبادله در بیمه عمر، مبادله مال در مقابل دریافت تعهد به پرداخت خسارت و در نتیجه تامین امنیت است. جهالت برای بیمه گذار نیز وجود ندارد، زیرا وی اقساط بیمه را می پردازد و در مقابل، تعهد و تامین به دست می آورد و این برای بیمه گذار مالیت دارد و دارای ارزش اقتصادی است که می تواند در مقابل اقساط بیمه ای، عوض مورد مصالحه قرار بگیرد. از این رو بیمه عمر، بیع امنیت نیست، بلکه صلح تامینی محسوب می شود. مبنای حقوقی آن ماده ۷۶۸ ق.م (صلح تامینی) است. در این ماده، تعهد به پرداخت نفقه به عنوان عوض مورد معامله قرار گرفته است. بیمه عمر نیز، بر عقد صلح تامینی انطباق پذیر خواهد بود.

بیع امنیت, بیمه عمر, تعهد به پرداخت خسارت, جهل به عوض, غرر, مالیت تعهد