ابوالحسن مجتهد سلیمانی - استادیار، گروه فقه و حقوق خصوصی، واحد کرج، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران.
مریم آگاه پور - دکتری تخصصی گروه فقه و حقوق جزا، واحد کرج، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران

یکی از ادله اثبات جرم در نظام کیفری ایران، قسامه است. با توجه به محدودیتهایی که استناد به قسامه را در جهت اثبات جنایت با مشکل مواجه می­سازد، ارائه جایگزینی برای نهاد قسامه، امری ضروری به نظر می­رسد. یکی از جایگزین­هایی که می­تواند نقشی همانند قسامه را ایفا نماید، امارات قضایی (ادله علمی) است که به دلیل پیشرفت علوم، جایگاه و اعتبار خاصی در میان سایر ادله اثبات دعوا دارد. دلایل فقهی نیز بر مشروعیت اماره قضایی گواهی می­دهند و آن را یکی از راههای معتبر در اجرای عدالت می­دانند. با توجه به حصری نبودن ادله اثبات امور کیفری، طریقیت داشتن ادله اثبات جرم در حق­الناس به ویژه جنایت علیه تمامیت جسمانی اشخاص، پیشرفت علوم و فنون و وجود روش های علمی و دقیقی مانند انگشت نگاری، چهره نگاری، علم بیولوژی، رجوع به کارشناس و نظایر آن، می­توان از امارات قضایی در مسیر دادرسی اثبات جنایت به عنوان جایگزین قسامه بهره برد. پژوهش حاضر با تکیه بر منابع متعبر فقهی، به دنبال تبیین این جایگزین است.

قسامه, لوث, جنایت, عرف, ادله علمی