شکل گیری ایده ها در بحران: نقد کتاب اسپینوزا و سیاست

این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست نوشته اتیین بالیبار می پردازد. ایده بالیبار این است که فلسفه اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعه فلسفه اسپینوزا را با این استدلال آغاز می کند که اگر اندیشه اسپینوزا را صرفا نظریه ای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریه محض قرار دارد آن را نمی توانیم بفهمیم. در مقابل، هریک از آثار بزرگ او باید به عنوان مداخله ای در شرایط فلسفی و سیاسی ویژه ای فهمیده شود. به همین دلیل، از نظر بالیبار، تفکیک متافیزیک اسپینوزا از سیاست او ناممکن است آن هم به گونه ای که انگار سیاست کاربست متافیزیک است. بلکه فلسفه اسپینوزا را بایستی در کلیتش، سیاسی در نظر گرفت. به نحوی که حتی نظرورزانه ترین اظهارات اسپینوزا از پاسخ به ضروریات و الزامات مشخص سیاسی تشکیل یافته است و با شرایط تاریخی ویژه ای گره خورده است. بالیبار در مطالعه ایده ها از لوئی آلتوسر تاثیر پذیرفته است و از اصطلاح آلتوسری «conjoncture» استفاده می کند. ضمن برجسته کردن نوآوری، ویژگی روشی و تفسیر او از اسپینوزا، اشاره هایی به خطای مترجم های فارسی در ترجمه «conjuncture» به «اتصال» خواهیم داشت و نشان خواهیم داد که برخلاف ادعای مترجم ها نه تنها اسپینوزا «فیلسوف اتصالی» نیست بلکه «فیلسوفی بحران اندیش» است.

Keywords:

اسپینوزا , اسپینوزیسم , بالیبار , فلسفه سیاسی , وضعیت بحران , ارتباطات