فاطمه دانشورمحمدزادگان - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد،
رضا عابدی گناباد - دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) مشهد، ایران

جامعه­شناسی کاریزمای ملی، کتابی است به قلم مجید فولادیان که طی آن فروپاشی ساختارهای اجتماعی و ظهور کاریزمای ملی را تجزیه و تحلیل می­کند. نویسنده با روش ساختاری تاریخی به بررسی تحولات ساختاری در آستانه دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می­پردازد و به این نتیجه می­رسد که در دوره قاجار، ساخت شبکه­ای جامعه مانع از شکل­گیری همبستگی­های فراگیر بوده­است و در چنین ساختی در شرایط بحرانی صرفا امکان ظهور کاریزماهای خرد محله­ای، قومی، مذهبی و صنفی وجود دارد  و ظهور کاریزمای ملی بعید بنظر می­رسد. اما در اواخر حکومت پهلوی به دلیل فروپاشی ساخت سنتی و بروز بحران­های اجتماعی در جامعه­ای که به سطحی از انسجام ملی رسیده بود، و با ظهور ایدئولوژی مبتنی بر فرهنگ جامعه امکان شکل­گیری اجتماع ملی و ظهور کاریزمای ملی فراهم شد. در این مقاله بر آن شده­ایم تا کتاب جامعه­شناسی کاریزمای ملی را در چارچوب تحلیلی تلفیقی (ساختار-کارگزار) مورد نقد و بررسی قرار دهیم. نتایج نشان می­دهد که فولادیان چگونگی ارتباط و نقش پیروان در ظهورکاریزما را توضیح نمی­دهد. در واقع نویسنده صرفا به توضیح ساختارها و تاثیر آنها برظهور کاریزما پرداخته و نسبت به عاملیت و کارگزاری پیروان کاریزما در ظهور کاریزما بی توجه بوده­است. 

کاریزما, رهبر, پیرو, وبر, ساختار