تحلیل تاریخی مولفه های اصلاح جامعه در دیوان داراشکوه

چالش اساسی برای حاکمیت مسلمان گورکانی ایجاد سازگاری اجتماعی در جامعه تحت حاکمیت خویش بود. در این میان داراشکوه به عنوان یک شاهزاده، از جمله افرادی است که چنین تفکری را از طریق ایده های وحدت طلبانه ای از ادیان اسلام و هندوئیسم و با تکیه بر اشعار فارسی پرورش و ارائه داد. زبان و ادبیات فارسی همواره به عنوان یکی از عوامل انتقال دهنده مفاهیم اخلاق اسلامی در شبه قاره هند ایفای نقش کرده است. ازاین رو شعرای فارسی زبان در دربار سلاطین مسلمان هند، در تقویت رویکردهای اسلامی در شبه قاره هند نقش بسزایی داشتند. چنان که داراشکوه در تقویت اخلاق اسلامی کوشید و آن را در اشعار خویش متبلور نمود. این پژوهش بر آن است تا به این مساله بپردازد که داراشکوه کدام شیوه های اخلاقی را به منظور ترمیم اخلاق اجتماعی و اصلاح جامعه با رویکرد اسلامی ارائه کرده است؟ در پاسخ به سوال مذکور مدعای زیر مورد بررسی قرار گرفته است که داراشکوه با طرح محوریت استاد و عشق متصوفانه، در صدد گسترش و ترمیم اخلاق اسلامی در جامعه شبه قاره برآمد. دستیابی به این مطلب که داراشکوه به طرح شاخص های اخلاق اسلامی در حوزه فردی و اجتماعی پرداخت و با اتخاذ تفکر صلح کل در اشعار خویش، امکان ارتقای رفتار مخاطبان خود (خواص و عوام) را در شبه قاره هند فراهم نمود، از جمله دستاورد این نوشتار به شمار می رود. این پژوهش با تکیه بر اشعار داراشکوه و آثار و تحقیقات انجام یافته و به تحلیل تاریخی مولفه های اصلاح جامعه در دیوان داراشکوه پرداخته است.

Keywords:

داراشکوه , عشق متصوفانه , طریقت قادریه , اخلاق , صلح کل