رقیه رستم پور - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
زینب ناظمیان - دانشجوی مقطع دکتری رشته زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.

نشانه­شناسی از جمله رهیافت­های نوین در نقد ادبی است که  یکی از ابزارهای مهم تحلیل متون ادبی  به شمارمی رود . در این راستا نظریه رمزگان پنج­گانه رولان بارت را می­توان نوعی نشانه­شناسی لایه­ای دانست، که ابزار مناسبی برای رفع پیچیدگی­های ادبی متون داستانی و رمزگشایی دلالت­های موجود در آن به شمار می­آید. رمان «مفتاح لنجوی» اثر «فاتن المر» نویسنده معاصر لبنانی ، با وجود سبک معاصر و ساختار چند لایه خود، می­تواند نمونه خوبی برای پیاده سازی این نظریه باشد. این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی و با ارائه نمونه­هایی از داستان مفتاح لنجوی به تحلیل این رمان از منظر رمزگان پنج­گانه بارت می­پردازد. اهمیت پژوهش از این رو است که داستانی مدرن و زنانه در ادبیات مقاومت عربی را با تکیه بر تفسیر سطوح و لایه­های متعدد رمزگانی تحلیل می­کند. لذا هدف این مقاله، تبیین دلالت­های گوناگون نشانه­ها، تحلیل رمزگان و  حالات روحی - روانی برخی از شخصیت­های این رمان است. از جمله دستاوردهای این پژوهش آن است که هر پنج رمزگان هرمنوتیک، نمادین و فرهنگی و معنابنی و کنشی در این رمان به کار رفته و در پیش برد پیرفت­های روایت موثر است؛ اما رمزگان فرهنگی نسبت به سایر انواع آن برجسته تر به نظر می­رسد. این امر به خاطر برجسته بودن مفهوم مقاومت و اهمیت توجه به زن در این رمان است. رمان «مفتاح لنجوی» بر پایه نامه­های الکترونیکی میان شخصیت­های داستان و در فضای مجازی بنا شده است، از این رو زاویهدید دانای کل به کار نرفته است و سبک داستان به گونه­ای است که ظرفیت برداشت­های گوناگون از آن و نیز امکان خواندنی- نوشتنی شدن را فراهم می­کند. 

مفتاح لنجوی, فاتن المر, نشانه شناسی, رولان بارت, رمزگان