مطالعه غلظت آلاینده های نیترات و فلزات سنگین در خاک و اندام خوراکی کاهو و ارزیابی خطر مصرف آن

به­منظور ارزیابی غلظت نیترات و فلزات سنگین در خاک و اندام خوراکی کاهو در مزارع دشت ورامین، پژوهش حاضر در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ انجام شد. برای انجام پژوهش، تعداد ۳۰ مزرعه کاهو در دشت ورامین انتخاب شد. در فصل برداشت کاهو به مزارع فوق مراجعه و نمونه­برداری مرکب از خاک و محصول انجام شد و میانگین غلظت نیترات و فلزات سنگین در خاک و محصول با حدود استاندارد از طریق آزمون تی تک­نمونه­ای، مقایسه آماری شدند. میانگین غلظت نیترات، سرب و کادمیوم در کاهو به ترتیب ۲۷۵۶، ۴۶/۱ و ۱۱/۰ میلی گرم در کیلوگرم وزن تازه بود که به ترتیب، ۸/۱، ۳/۷ و ۱/۱ برابر استاندارد اعلام شده توسط سازمان ملی استاندارد ایران بود. میانگین غلظت نیترات و غلظت کل سرب، کادمیوم و نیکل در خاک مزارع کاهو به ترتیب ۲۷، ۴۲، ۶۴/­۰و ۵/۴۲ میلی گرم در کیلوگرم بود که غلظت نیترات و سرب به ترتیب ۳۵ و ۱۸۰ درصد بیش تر از حد مجاز بود. ارزیابی خطر ناشی از ورود عناصر سنگین به بدن و بیماری­های غیرسرطانی با فرمول­های ارائه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا انجام شد. در این راستا از شاخص خطرپذیری به بیماری­های غیرسرطانی (HQ) استفاده شد. شاخص خطرپذیری به بیماری های غیرسرطانی برای کلیه آلاینده­ها، کم تر از یک بود که موید عدم خطر برای مصرف بود. شاخص تجمع زیستی برای تمام فلزات موردمطالعه، کم تر از یک بود. بیش ترین عامل تجمع زیستی متعلق به فلز سنگین کادمیوم بود که نشان دهنده تمایل کاهو به جذب و انباشت کادمیوم در مقایسه با سایر فلزات سنگین بود. براساس نتایج این پژوهش، احتمال مواجهه با بیماری­های غیرسرطانی ناشی از نیترات و فلزات سنگین از مسیر خوردن کاهو به­طور جدی وجود ندارد، اما پایش غلظت نیترات و فلزات سنگین در خاک و کاهو در فواصل زمانی مختلف ضروری است.

Keywords:

سرب , کادمیوم , نیکل , تجمع زیستی , خطر مصرف