علی حسن نیا - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شاهد
افشان بستاکچی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد علوم قرآن، دانشگاه علوم معارف قرآن تهران

پژوهش حاضر آرای مارگوت بدران را در رابطه با تعدد زوجات در اسلام که در مدخل «فمینیسم و قرآن» وی در دایره المعارف قرآن لیدن مطرح شده است، به شیوه تحلیل انتقادی مورد نقد و بررسی قرار داده است و کارکردهای آن را تبیین می کند. بدران، ازجمله فمینیست های به اصطلاح اسلامی معاصر، بر این باور است که اسلام با طرح «تعدد زوجات»، موجب نابرابری حقوق زن و مرد و لذا اجحاف در حقوق زنان شده است. وی با انتقاد از جایگاه زنان در اسلام، تلاش می کند با توجه به رواج تک همسری در جوامع غربی، حقوق زن نسبت به مرد را به عنوان یک امر ارزشمند نشان دهد. در نقد این نظر، باید گفت که رواج معشوقه گرایی و تعدد معشوقه های جنسی در غرب مورد نقد جدی است. آنچه امروزه در این جوامع دیده می شود، شبیه تعدد زوجات در دوران جاهلیت است که قرآن کریم آن را به چهار زن محدود کرد و در گام بعد جواز آن را مقید به عدم ترس از بی­عدالتی دانسته است. با انجام این امر نه تنها جایگاه زن را تنزل نداده؛ بلکه موجب اکرام او شد. تعدد زوجات در اسلام آثاری در پی داشته است: کاهش ناهنجاری­های اجتماعی، افزایش زندگی مشترک و همسر و فرزندان مشروع، کاهش زنان بی­سرپرست و کاهش روابط نامشروع و معشوقه گرایی ازجمله کارکردهای آن است، که به ایجاد جامعه سالم منجر می شود. این امر البته اگر باعث سوءاستفاده و هوس رانی مردان شود، موجب پایمال شدن روح و کرامت زنان خواهد شد. بررسی دیدگاه بدران و نقد آن با تکیه بر کارکردهای تعدد زوجات در اسلام اهمیت این موضوع را تبیین کرده و همین امر جنبه نوآوری موضوع را متذکر می­شود.

مارگوت بدران, حقوق زنان, فمینیسم اسلامی, کارکردهای تعدد زوجات, دائره المعارف قرآن لیدن