محمد حسن صادقی روش - takestan university
حسن خسروی - دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

بیابان زایی یک رویداد مخاطره آمیز بلایای طبیعی است که در عین وسعت تخریب، گوناگونی اثرات و پیچیدگی فرایند، با شاخص های کیفی و غیر قطعی نیز سروکار دارد و از رفتار سیستم های فازی تبعیت می کند. بنابراین در ارزیابی راهبردهای مقابله با بیابان زایی به منظور دستیابی به راهبردهای ارجح و بهینه، استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی ضروری به نظر می رسد. از این رو این پژوهش با هدف تعیین اولویت راهبردهای مقابله با بیابان زایی با استفاده از مدل های تحلیلی سلسله مراتبی در محیط فازی و به صورت موردی در دشت یزد- خضرآباد طی سال های ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به انجام رسید. به منظور دستیابی به این هدف، ابتدا از روش دلفی فازی و در چارچوب روش تصمیم-گیری چند معیاره، ماتریس تصمیم گیری فازی حاصل شد و سپس با استفاده از نرم افزار Expert Choice و از طریق مدل ELECTRE اولویت اولیه راهبردها به دست آمد و در ادامه به منظور برآورد اولویت نهایی راهبردها از روش TOPSIS استفاده شد و در نهایت نتایج حاصله با استفاده از نمودار GAIA در محیط نرم افزار Visual PROMETHEE مورد تحلیل قرار گرفت. بر مبنای نتایج حاصل شده از فرایند تحقیق، راهبرد " تعدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی" (A۳۱) با نسبت نزدیکی ۵۹/۵۶ درصد به عنوان مهمترین راهبرد در کنترل و کاهش اثرات بیابانزایی و احیاء اراضی تخریب یافته ارزیابی شد. تحلیل های صورت گرفته در محیط نرم افزار Visual PROMETHEEنیز نتایج حاصله از رتبه بندی را مورد تایید قرار داد به صورتی که راهبرد A۳۱ با جریان نارتبه ای خالص ۳۶۳۵/۰Phi=، همچنان ارجح ترین راهبرد ارزیابی شد و ترتیب راهبردهای کنترل چرای دام (۲۰A)، تغییر الگوی آبیاری (۳۳A)، احیاء پوشش گیاهی (۲۳A) و تغییر کاربری اراضی (۱۸A) نیز همانند قبل باقی ماند⸵ بنابراین پیشنهاد می گردد که در طرح های کنترل و کاهش اثرات بیابان زایی، نتایج به دست آمده مورد توجه قرار گیرد.

تحلیل هندسی برای کمک متقابل (گایا), روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی, سیستم پشتیبان تصمیم گیری, عدد فازی مثلثی, مقایسه زوجی