محمد قاسمی شوب - دانش آموخته دکتری،گروه علوم قرآن و حدیث ، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

بر پایه آموزه های دینی، شان پیامبران از سیاست ورزی والاتر است اما در صورت به دست گرفتن زعامت و رهبری، ایشان نیز تحت شرایطی، چون اهل سیاست رفتار کرده و به روش سیاست مداران، از جمله مذاکره سیاسی عمل کرده اند. این امر در سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، در مذاکره با بنی ضمره، مذاکرات حدیبیه و مذاکره با بنی اشجع، به وضوح قابل مشاهده و نیز شایسته بررسی است. از نقطه نظر پژوهش، «اهداف مذاکره» در سیره نبوی، بارزترین عنصر متمایزکننده مذاکرات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، در مقایسه با مذاکرات دیگر سیاست مداران به حساب می آید. در مقاله پیش رو، با استفاده از روش تحلیل محتوا، ضمن بازخوانی منابع تاریخی- روایی مرتبط با سیره سیاسی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در سه مذاکره مزبور، مهم ترین اهداف و مقاصد ایشان از مذاکره سیاسی با مخالفان، در قالب اهداف عقلایی فراگیر و اهداف اختصاصی محدود، بررسی و تحلیل گردیده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از انجام این مذاکرات، به دنبال تحقق اهداف عقلایی فراگیر و مشترک، همچون حل مسالمت آمیز اختلافات، تامین مصالح طرفین و ایجاد امنیت پایدار و اهداف اختصاصی متناسب با زمان و مکان در هر مورد خاص، همچون جلوگیری از اتحاد نظامی با دشمنان، مهیا نمودن زمینه فتح مکه و دفاع از هم پیمانان بوده است.

مذاکره سیاسی, سیره, پیامبر اکرم (ص), حدیبیه, بنی ضمره, بنی اشجع