فائزه میطیعی تبار - کارشناسی ارشد، گروه آب شناسی و زمین شناسی زیست محیطی، دانشکده علومزمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
گیتی فرقانی تهرانی - استادیار، گروه آب شناسی و زمین شناسی زیست محیطی، دانشکده علومزمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
صغری رستمی - کارشناس اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، اهواز، ایران

هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی غلظت و بررسی فرم شیمیایی عناصر بالقوه سمی در رسوبات رودخانه کارون در محدوده شهر اهواز است. به این منظور، ۱۴نمونه از رسوبات سطحی (cm ۵-۰) جمع آوری و آماده‎‍سازی شد و غلظت کل عناصر اصلی و جزئی پس از هضم اسیدی قوی نمونه‎‍ها، با استفاده از دستگاه ICP-OES تعیین شد. برای بررسی فرم شیمیایی عناصر بالقوه سمی، از روش استخراج ترتیبی ۵ مرحله ای استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد pH رسوبات در محدوده ۷ تا ۹/۸، میزان ماده آلی در محدوده ۴/۰ تا ۹/۴درصد، مقدار کربنات در محدوده ۵/۲۲ تا ۴۰درصد و ظرفیت تبادل کاتیونی نمونه ها در محدوده ۴/۵ تا ۶/۱۲میلی اکی والان بر ۱۰۰گرم متغیر است. براساس مقادیر ضریب زمین انباشت، رسوبات رودخانه کارون ازنظر کیفیت زیست‎‍محیطی در رده غیرآلوده تا کمی آلوده قرار دارد. براساس نتایج به دست آمده از روش استخراج ترتیبی، ۷۸درصد مس، ۶/۷۷درصد سرب، ۸/۶۱درصد کادمیم، ۷۳درصد روی، ۸/۶۵درصد نیکل، ۸/۸۵درصد آرسنیک و ۹/۶۰درصد کروم در فازهای غیرباقی مانده قرار دارند؛ بنابراین این عناصر منشا عمدتا انسان‎‍زاد دارند. با توجه به درصد همراهی عناصر در فازهای تبادل‎‍پذیر و متصل به کربنات، در رسوبات رودخانه کارون کروم و مس کمترین زیست‎‍ دسترس‎‍پذیری و کادمیم بیشترین زیست ‎‍دسترس‎‍پذیری را دارد.

رودخانه کارون, رسوب, عنصر سمی, فرم شیمیایی