فاطمه پهلوان - Department of psychology, yasooj Branch, Islamic Azad University, yasooj, Iran
خسرو رمضانی - Department of psychology, Yasooj Branch, Islamic Azad University, Yasooj, Iran
یوسف رسولی - Department of Educational Sciences, Yasouj Branch, Farhangian University of Yasouj, Iran

مقدمه: مدیریت سلامت در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ با نیازهای بنیادین روانشناختی وسرسختی سلامت ارتباط دارد. این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی "رفتار درمانی جدلی" بر نیاز های بنیادین روانشناختی و سرسختی سلامت بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ انجام شده است.  روش کار: مطالعه حاضر با روش نیمه  تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری ۴ ماه با یک گروه مداخله و یک گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، شامل بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مراجعه کننده به بیمارستان شهدای نی ریز در استان فارس در سال ۱۴۰۰ بودند. تعداد ۴۰ تن بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ به شیوه هدفمند انتخاب و سپس به روش تصادفی ساده از نوع قرعه کشی در ۲ گروه ۲۰ تن مداخله و کنترل قرار گرفتند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه جمعیت شناختی، "مقیاس نیاز های بنیادین روانشناختی"، (Basic Psychological Needs Scale) و "سیاهه اصلاح شده سرسختی سلامت-۲۴" (۲۴-Revised Health Hardiness Inventory) انجام شد. روایی محتوا به روش کیفی و پاپایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب الفا کرونباخ اندازه گیری شد. پس از اجرای پیش آزمون، گروه مداخله ۱۲ جلسه ۹۰ دقیقه ای (هفته ای ۲ جلسه) تحت "رفتار درمانی جدلی" قرار گرفت و گروه کنترل در لیست انتظار برای مداخله قرار داشت. ابزارها توسط ۲ گروه در ۳ نوبت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تکمیل گردید. در نرم افزار آماری اس پی اس اس نسخه ۲۳ تحلیل شد.  یافته ها: بین گروه ها از نظر سن، جنسیت، تحصیلات، اشتغال و تاهل تفاوت معناداری وجود نداشت (۰۵/۰P) در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ شد. "رفتار درمانی جدلی" ۲۸ درصد از تفاوت در نمره نیازهای بنیادین روانشناختی  و ۵۶ درصد از سرسختی سلامت را تبیین می کند. نتیجه گیری: "رفتار درمانی جدلی" منجر به افزایش نیاز های بنیادین روانشناختی و سرسختی سلامت می گردد. بکارگیری این درمان باعث سلامت جسمی و روانشناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ می گردد. پیشنهاد می شود که از این مداخله جهت توانمندسازی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده شود.   

Dialectical Behavior Therapy, Basic Psychological Needs, Health Hardiness, Type ۲ Diabetes., رفتار درمانی جدلی, نیاز های بنیادین روانشناختی, سرسختی سلامت, دیابت نوع ۲.