سعیده رفیعی - استادیار گروه فرش دانشگاه هنر شیراز
افسانه صادقی بوزنجانی - دانش آموخته کارشناسی فرش دانشگاه هنر شیراز

رنگ و رنگرزی در ایران دارای سابقه کهن و تاریخی است و ایران قرنها به رنگرزی طبیعی الیاف پشم و ابریشم مشهور بوده است. امروزه علاوه بر جلوه های بصری و ثباتی رنگزاهای طبیعی سازگار بودن آنها با محیط زیست انسان نیز به امتیازات آنها نیز افزوده شده است. در این پژوهش، از برگ ۶ درختان بومی استان فارس اعم از چنار، انگور، اکالیپتوس، انجیر، توت و گردو به عنوان رنگزای طبیعی با غلظت ۷۵ درصد برای رنگرزی پشم در حضور هشت دندانه فلزی مختلف استفاده شده است. طیفهای انعکاسی نمونه های رنگ شده به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر انعکاسی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه براین به وسیله اندازه گیری مشخصه های رنگی، روشنایی نمونه های رنگ شده، تنالیته های رنگی رنگزا در حضور دندانه های مختلف و همچنین ثبات نوری و شستشوی نمونه ها اندازه گیری شد. نتایج اسپکتروفتومتر انعکاسی نشان داد که الیاف رنگ شده با برگ درختان چنار، انگور، توت و انجیر مقادیر *a منفی و *b مثبت داشتند که تایید کننده ته رنگ سبز و زرد آنها است. در حالی که، الیاف رنگ شده با برگ درختان اکالیپتوس و گردو مقادیر *a و b مثبت داشتند که به رنگ قرمز و زرد این نمونه ها را تایید می کند. الیاف پشم رنگ شده با برگ درختان چنار، انجیر و توت در حضور دندانه های فلزی مختلف بیشترین تنوع فام را ایجاد کردند و تنالیته های عاجی، کرم، سبز، قهوه ای، زیتونی، نارنجی، آجری و بنفش بر روی الیاف پشم در حضور برگ این درختان به همراه دندانه های مخلتف ایجاد شد. ثبات نوری و شستشویی الیاف رنگ شده با تمام رنگزاهای ذکر شده قابل قبول بودند.

رنگرزی طبیعی، الیاف پشم، برگ درختان، تنالیته های رنگی، ثبات