نرگس شیرانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فرش، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان
ایمان زکریایی کرمانی - استادیار گروه فرش، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان

ادبیات از راه پندارها، قصه ها و فرهنگ به فرش منتقل می شود و فرش به عنوان رسانه انتقال دهنده مفاهیم می تواند هنر و فرهنگ را نسل به نسل منتقل کند که این مورد برخاسته از ویژگی هنری و عامیانه فرش است. با این وجود به جنبه تجاری قالی بیشتر از جنبه هنری توجه شده است، لذا مسئله اصلی این است که چگونه می توان مفاهیمی که در فرش شیخ صنعان وجود دارد را به مخاطب نشان داد. نمادشناسی قالی و رمزنگاری شعر یکی از ارکان مهم مفهوم شناسی است. بررسی فرش شیخ صنعان از روش نمادشناسی و بررسی شعر عطار از روش رمزنگاری می تواند مفاهیم این دو هنر را در کنار هم نشان دهد. در این پژوهش به این سوال پاسخ داده شده است که وجوه مهم داستان شیخ صنعان در شعر عطار چه بوده و چه وجوه مشترکی بین این داستان و فرش تصویری شیخ صنعان وجود دارد؟ با بیان این مفاهیم، هدف اصلی که استخراج مفاهیم نهفته در فرش شیخ صنعان است به دست آمده است. برای جمع آوری دادهها از مطالعات اسنادی و برای به دست آوردن نتایج از روش مطالعه تطبیقی استفاده شده است. نتایج نشان داد، فرش شیخ صنعان و شعر عطار هر دو دارای وجوه عرفانی، تعلیمی، اخلاقی و روایی هستند. در شعر، شیخ از اوج زهد ظاهری به پست ترین مرحله نزول می کند ولی با عرفان درونی دوباره برمی شود اما در فرش فقط پلان تسلیم شدن شیخ در مقابل دختر نمایش داده شده است.

نماد شناسی، داستان شیخ صنعان عطار، فرش شیخ صنعان، مفهوم سازی، رمزنگاری.