حمید درویش نیا - گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، ص. پ. ۴۶۹۷-۱۹۳۹۵، تهران، ایران.

بندپایان ماکروفون خاک در اکوسیستمهای مختلف با خرد کردن مواد آلی دارای نقش موثری در چرخه عناصر غذایی هستند. بندپایان که بزرگترین گروه جانوری بی مهره هستند، از اصلی ترین اجزاء ماکروفون خاک میباشند که در سطح و لایه های مختلف خاک حضور دارند. بندپایان با دارا بودن قابلیتهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، دارای سازش پذیری بالایی با اکوسیستمهای طبیعی میباشند. جنگلهای بلوط رشته کوه زاگرس به دلیل خاک با ترکیبات آلی مختلف، زیستگاه موجودات مختلفی میباشد. در این پژوهش تراکم و تنوع زیستی بندپایان ماکروفون خاک جنگلهای بلوط منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ در استان ایلام طی بهار و تابستان ۱۴۰۰ مورد مطالعه قرار گرفت. ماکروفون خاک در دو فصل و به دو روش دستی و نیز برداشت نمونه خاک با ابعاد ۵۰ سانتیمتر و عمق ۲۰ سانتیمتر انجام شد. خاک و جانوران همراه آن به آزمایشگاه منتقل و با کمک دست یا با استفاده از قیف برلیز نمونه های جانوری از خاک جدا و در اتانول نگهداری شدند. در این پژوهش از انواع بندپایان ماکروفون خاک جنگلهای بلوط تعداد ۵۰۱ نمونه در بهار و تعداد ۴۱۶ نمونه در تابستان جمع آوری گردید. نمونه های جمع آوری شده متعلق به ۴ رده و ۱۷ راسته از بندپایان و یک راسته از کرمهای حلقوی بودند. Hexapoda با ۱۱ راسته دارای بیشترین تنوع، و قاب بالان دارای بیشترین فراوانی در بین نمونه های جمع آوری شده بودند. نتایج جمع آوری های دورهای نشان داد که تراکم بالایی از بندپایان ماکروفون خاک جنگلی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد که با فرا رسیدن ماه های گرم سال جمعیت آنها کاهش می یابد. این یافته ها نشاندهنده اهمیت توجه به موجودات خاکزی جنگلی در برنامه های حفاظتی میباشد و پیشنهاد میگردد برنامه های حفاظت از تنوع زیستی این اکوسیستم ارزشمند مورد توجه بیشتری قرار گیرند.

ماکروفون، تنوع زیستی، بندپایان، خاک جنگلی، حشرات