محمود عظیمی - استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی-باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، زنجان، ایران.
حسین جعفری - دانشیار بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، زنجان، ایران.

برای تعیین گرده­زای مناسب ارقام میشن، ژلوت، وردیال­دخائن، پیکودو و کورنیکابرا، آزمایشی از سال ۱۳۹۲ به مدت سه سال در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم انجام شد. هم­زمان با شروع فصل رشد، فنولوژی ارقام، صفات مربوط به گل و تشکیل میوه و درصد جوانه زنی گرده های ارقام زیتون یادداشت و برای تعیین گرده­دهنده مناسب ارقام مذکور از گرده افشانی کنترل شده استفاده شد. در این روش حداقل تعداد ۱۰۰ گل ماده برای هر رقم گرده­ دهنده اخته شده و پاکت­ گیری شدند. سپس گرده های ارقام گرده­ دهنده جمع آوری و به پاکت های مورد نظر منتقل شدند. مقایسه میانگین داده­ ها نشان داد ارقام ابوسطل، کورنیکابرا، ژلوت، کایسی و پیکودو تعداد گل آذین بیشتری داشتند. ارقام ژلوت، پیکودو و وردیال­دخائن تعداد گل در گل­ آذین بیشتری داشتند. همچنین رقم کورنیکابرا در بین ارقام مورد بررسی، درصد گل کامل بیشتری داشت. در گرده­ افشانی کنترل شده رقم وردیال­دخائن، ارقام ابوسطل، گروسان و پیکودو با این رقم تاحدودی سازگاری داشته و می­توانند بعنوان گرده­ دهنده مناسبی برای وردیال­دخائن استفاده شوند. ارقام کورنیکابرا، ژلوت و وردیال­دخائن نیز با رقم میشن تاحدودی سازگاری داشته و می­توانند ارقام گرده­ دهنده رقم میشن باشند. ارقام کورنیکابرا و وردیال­دخائن با ژلوت کاملا سازگاری داشته و گرده­ دهنده­ های مناسب رقم ژلوت بودند. در تلاقی­های ارقام گرده­ دهنده با رقم پیکودو، همه ارقام با این رقم تاحدودی سازگار بودند و گرده­ دهنده مناسب رقم پیکودو می­باشند. در تشکیل میوه ارقام زیتون، گرده­ افشانی آزاد نتیجه مناسبی دارد و معمولا در احداث باغ زیتون بایستی دو یا چند رقم که با هم سازگار بوده و از نظر گرده­ افشانی با هم هم­پوشانی داشته باشند، کشت شود.

خودگرده افشانی, دگرگرده افشانی, زیتون, سازگاری, گل کامل