نادیا ابراهیمی - کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه پیام نور، مهاباد، ایران.

کودکان استثنایی به دلیل نیازهای ویژه ای که برای مراقبت از آن ها باید از طرف والدین و آموزگاران صورت بگیرد، بیشتر مورد توجه قرار می گیرند.پژوهش حاضر با هدف، واکاوی مدل عوامل فرهنگی و خانوادگی موثر بر توانبخشی کودکان استثنایی در شهر کرمانشاه انجام شد. این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی اکتشافی و از نظر نوع استفاده، بنیادی است. روش اجرای این پژوهش داده بنیاد استفاده شد. جامعه ی آماری این پژوهش، شامل خبرگان و مشاوران در زمینه توانبخشی کودکان استثنایی بود. نمونه گیری با استفاده از نمونه گیری هدفمند با روش گلوله برفی انجام شد. داده های این پژوهش با انجام مصاحبه ی نیمه ساختار یافته تا حد اشباع از خبرگان گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار مکس کیودا نسخه ۲۰ استفاده شد. به این منظور در مرحله کدگذاری باز، پس از مرور و سازماندهی متون مصاحبه ها، کدها یا مفاهیم اولیه شناسایی و در مرحله کدگذاری محوری، کدهای مشابه در طبقه های خاصی قرار گرفت. نتایج نشان داد ۴ مقوله اصلی برای عوامل فرهنگی تاثیر گذار شامل نگرش صحیح به معلولیت، نگرش های اجتماعی به والدین با کودکان استثنایی، فرهنگ سازی صحیح و زیرساخت های آموزشی و شهری و ۴ مقوله خانوادگی از قبیل، مسائل اقتصادی، حمایت روحی خانواده، بها دادن به کودکان با نیازهای خاص و عدم تفاوت میان کودکان با نیازهای ویژه و سایر فرزندان در مدل موثر بر توانبخشی کودکان استثنایی نام برد. توانبخشی به این افراد کمک می کند تا بتوانند در امور زندگی فردی و اجتماعی مستقل تر باشند و بتوانند از باقی مانده توانمندی های خود در زمینه های مختلف کلامی، حرکتی ، ذهنی و.. استفاده کنند.

عوامل فرهنگی، عوامل خانوادگی، کودکان با نیازهای ویژه