رسول زعیمی - کارشناسی ارشد جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس

یکی از مسائلی که در مورد صلاحیت دادگاه های نظامی مطرح میباشد آن است که صلاحیت این دادگاه ها نسبت به دادگاه های عمومی و انقلاب و دادگاه ویژه روحانیت صلاحیت ذاتی است یا شخصی؟ ممکن است گفته شود این صلاحیت را باید صلاحیت شخصی دانست که در مقابل صلاحیت ذاتی قرار داد؛ زیرا ملاک صلاحیت ذاتی، ماهیت جرم و درجه مجازات می باشد. صلاحیت دادگاه عمومی نسبت به دادگاه انقلاب، صلاحیت ذاتی است؛ زیرا ماهیت جرایمی که در این دو دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرد متفاوت است و نیز صلاحیت دادگاه عمومی نسبت به دادگاه کیفری استان صلاحیت ذاتی است؛ زیرا درجه مجازات جرایمی که در این دو دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرند متفاوت است؛ اما صلاحیت دادگاه نظامی نسبت به دادگاه عمومی و دادگاه های دیگر از هیچ یک از این دو قاعده تبعیت نمی کند. باید گفت که صلاحیت دادگاه نظامی نسبت به دادگاه های دیگر نیز صلاحیت ذاتی است؛ زیرا علاوه بر شخصیت مرتکب، نوع جرم نیز نقش دارد و این دو ملاک به صورت مختلط صلاحیت دادگاه را تعیین می کنند. به همین دلیل است که تبصره دوم ماده ۲۴۹ قانون آیین دادرسی کیفری، به صراحت صلاحیت دادگاه های نظامی نسبت به دادگاه های عمومی و بالعکس را از جمله صلاحیت های ذاتی دانسته است: صلاحیت مراجع قضایی دادگستری نسبت به مراجع غیر دادگستری و صلاحیت دادگاه های عمومی نسبت به دادگاه انقلاب و دادگاه های نظامی، همچنین صلاحیت دادگاه بدوی نسبت به مراجع تجدید نظر از جمله صلاحیت های ذاتی است.

تفاوت ها، تعارض ها، صلاحیت، دادگاه های نظامی، سایر دادگاها