نعیمه ذوالفقاری - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرمشناسی

عوامل مختلفی در بروز جرم می تواند تاثیرگذار باشد که تعداد یا میزان اهمیت هر یک از این عوامل در جوامع گوناگون به دلیل وجود تفاوت های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی متفاوت است. این عوامل را در یک تقسیم کلی، می توان به سه دسته تقسیم نمود: عوامل فردی یا زیستی از قبیل جنس، سن و اندام; عوامل روانی ازقبیل بدبینی،پرخاشگری،زودباوریوترس; و عوامل اجتماعی از قبیل خانواده فقر، ناسازگاری والدین گروه مرجع، مهاجرت و مطبوعات. بین اندیشمندان در زمینه تعداد یا میزان نقش این عوامل، اجماع و اتفاق نظر وجود ندارد; هر یک از این ها با توجه به نوع گرایش و تخصص خود به این مساله نظر افکنده و دسته خاصی از این عوامل را موثر در ارتکاب اعمال مجرمانه دانسته یا بیش ترین اهمیت را برای آن قایل شده اند. بزهکاری در نوجوانان نیز تنها منحصر به یک عامل خاص نیست بلکه مجموعه ای ازعوامل دست به دست هم می دهند تا یک نوجوان به رفتارهایی دست بزند که هرچند به ظاهر و به واقع جرم نیستند . بی گمان همچون عوامل زیستی و اجتماعی ، عوامل روانی فردی منجر به نوعی آمادگی قبلی یا تمایلات و استعداد بالقوه در نوجوانان و جوانان می گردد که او را برای ارتکاب اعمال خاص آماده می کند.البته برخی ویژگی های روانی را عنصر تمام کننده و علت بزهکاری یا ناهنجاری می دانند و بعضی دیگر معتقدند اینگونه خصیصه ها را از عوامل زمینه ساز و مستعد کننده تلقی می کننده که با تقویت عوامل اجتماعی و بیرونی ممکن است اشخاص را بطرف ارتکاب جرم سوق دهند. این مقاله بر آن است تا با بررسی منابع کتابخانه ای و تحلیل و داده پردازی اعلام نماید که با توجه به نظریات مطرح در حوزه روانشناختی جرم وتاثیر آن در توضیح رفتارهای بزهکارانه ، تله ها و طرحواره های شخصیتی از عوامل زمینه سازیست که در کنار عوامل اجتماعی ممکن است فرد را برای ارتکاب جرم به جلو سوق دهد و مداخلات به هنگام و گاه زودرس از طریق طرحواره درمانی میتواند جلوی ارتکاب برخی جرائم را به خصوص نوجوانان فراهم نماید.و این می تواند یکی از مصادیق پیشگیری های اجتماعی از نوع رشد مدار باشد که با مداخله در پروسه رشد نوجوان با روش شناسایی تله های شخصیتی و طرحواره درمانی در صدد پیشگیری از جرم است. در واقع این امر می تواند نقطه تلاقی روانشناسی جنایی و جامعه شناسی در مسیر پیش گیری از جرم باشد.

طرحواره های شخصیتی، نوجوانان ، حالت خطرناک، مداخلات زودرس ، پیشگیری از جرم