مرضیه باقری خانقاهی - دانشجوی دکتری رشته مهندسی آبیاری و زهکشی ، گروه مهندسی آب ، دانشکده آب و خاک ، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سید حسن میرهاشمی - دانش آموخته دکتری آبیاری و زهکشی، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران
مهدی پناهی - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

در مطالعه حاضر به بررسی بهره­وری فیزیکی و اقتصادی آب پنج محصول زراعی (گندم، ذرت دانه­ای، ذرت علوفه­ای، جو و یونجه) در دشت تجن واقع در استان مازندران پرداخته شد. شاخص عملکرد محصول به ازای آب مصرفی (CPD)، درآمد ناخالص به­ازای آب مصرفی (BPD) و درآمد خالص به ازای آب مصرفی (NBPD) برای محاسبه بهره­وری آب محصولات براساس دو روش آبیاری سنتی و نوین در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق نتایج مشخص شد که در هر دو روش آبیاری بیشترین مقدار عملکرد و CPD مربوط به ذرت علوفه­ای بوده است و عملکرد ذرت علوفه­ای در روش آبیاری نوین (۳۳/۸تن در هکتار) بیشتر از روش آبیاری سنتی (۳۰/۲ تن در هکتار) بوده است. هم­چنین مقدار CPD مربوط به ذرت علوفه­ای در روش آبیاری نوین (۲۲/۶ کیلوگرم بر مترمکعب) بیشتر از روش آبیاری سنتی (۵/۷ کیلوگرم بر مترمکعب) بوده است. محصول جو دارای کمترین مقدار عملکرد در هر دو روش آبیاری سنتی (۳/۹ تن در هکتار) و نوین (۴/۷ تن در هکتار) بوده است. مقدار NBPD محصول جو در روش آبیاری سنتی (۴۵۷ تومان بر مترمکعب) و ذرت علوفه­ای در روش آبیاری نوین (۶۵۲/۳ تومان بر مترمکعب) دارای کمترین مقدار بود. طبق نتایج مشخص شد که بهره­وری آب در شیوههای آبیاری نوین به­­طور معنیداری بیشتر از روش آبیاری سنتی بود. بنابراین با توجه به شرایط موجود و صرفه­جویی در مصرف آب، بهتر است در کشت محصولات از روش آبیاری نوین استفاده بیشتری شود و هم­چنین کشت جو با استفاده از آبیاری سنتی انجام نشود.

درآمدخالص, صرفه اقتصادی, عملکرد, غلات