سید رضا کریمی - Department of Environmental Science and Engineering, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
نبی اله منصوری - Department of Environmental Engineering, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
لعبت تقوی - Department of Environmental Science and Engineering, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
مظاهر معین الدینی - Department of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

زمینه و هدف: شهر تهران به دلیل استقرار انواع منابع فلزات سنگین، همواره در معرض پیامدهای نامطلوب قرار دارد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر شناسایی انواع فلزات سنگین موجود در ذرات معلق هوا و منشایابی فلزات سنگین در منطقه ۲۱ تهران است. روش بررسی: طبق استاندارد EPA ۵ ایستگاه از منطقه ۲۱ تهران جهت نمونه برداری انتخاب شد. با روش ۴۰۹۶ASTM  و با استفاده از پمپ نمونه برداری حجم بالا ۵۰ نمونه از کل ذرات معلق هوا برداشت شد. نمونه ها به آزمایشگاه منتقل شده و سنجش غلظت فلزات سنگین با دستگاه ICP-OES انجام شد. برای شناسایی منابع فلزات سنگین از مدل منشایابی UNMIX استفاده شد. یافته ها: میانگین غلظت فلزات سنگین در سال ۱۴۰۰ به ترتیب روند کاهشی شامل Li است. نتایج مدل تعیین سهم نشان می دهد که سه منبع اصلی در توزیع فلزات سنگین هوا در منطقه ۲۱ نقش داشته که با توجه به غلظت فلزات سنگین هوا در پایگاه اطلاعات SPECIATE نقش منابع وسایل نقلیه سبک ۴۷ درصد، ذرات رسوب شده در خیابان ۳۴ درصد و فرودگاه ۱۸ درصد تعیین شد. نتیجه گیری: منبع وسایل نقلیه سبک بیشترین سهم انتشار و عنصر آلومینیوم بیشترین غلظت را در بین فلزات سنگین منطقه ۲۱ دارد. بنابراین مدل منشایابی UNMIX می تواند عناصر شاخص و منابع اولویت دار را جهت کنترل آلاینده ها به درستی تعیین نماید.  

Contribution model, UNMIX, Origin, Particulate matter, Heavy metals, مدل تعیین سهم, UNMIX, منشایابی, ذرات معلق, فلزات سنگین