ناصر قدسیان - بخش کنترل کیفی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
بهمن خالصی - بخش تحقیق و تولید واکسن های ویروسی طیور، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
نجمه معتمد - بخش تحقیق و تولید واکسن های ویروسی طیور، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
محمد مجید ابراهیمی - بخش تحقیق و تولید واکسن های ویروسی طیور، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
محمد عبداشاه - بخش تشخیص بیماریهای ویروسی طیور، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
زهره مجاهدی - بخش کنترل کیفی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
نادیه شیری - بخش کنترل کیفی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

واکسیناسیون از ابزارهای مهم کنترلی در برابر بسیاری از بیماری ها در صنعت طیور می باشد. امروزه انواعی از واکسن ها از جمله زنده تخفیف حدت یافته، کشته و نوترکیب و.. بر علیه عوامل پاتوژن طیور تولید می شود. علی رغم معرفی واکسن های نسل جدید هنوز واکسن های کلاسیک از جمله زنده تخفیف حدت یافته جایگاه و اهمیت خود را حفظ نموده و به طور وسیعی استفاده می شوند. واکسن های حاوی ویروس تخفیف حدت یافته از ویروس های جهش یافته ای تهیه می شوند که خاصیت آنتی ژنی آن ها به ویروس نوع وحشی شبیه بوده اما قادر نیستند که تمام مراحل بیماری زایی را در میزبان ایجاد نمایند از جمله مشکلات و مضرات این گونه واکسن ها خطر بازگشت حدت در واکسن طی تکثیر ویروسی در میزبان می باشد که احتمال وقوع آن از نظر تئوری وجود دارد. در این مطالعه آزمایش بازگشت حدت بر روی بذر واکسن آبله ماکیان تولیدی موسسه رازی انجام گرفت. جهت انجام آزمایش پس از آما‎ده سازی بذر واکسن در بخش تحقیق و تولید واکسن های طیور، حداقل ۵ پاساژ متوالی ویروس در جوجه های SPF انجام شد و در ادامه آن آزمایش بی ضرری واکسن صورت پذیرفت. نتایج آزمایش ها حاکی از عدم بازگشت حدت ویروس آبله ماکیان تولیدی موسسه رازی بوده است.

بازگشت حدت, جوجه SPF, بذر کاری واکسن, آبله ماکیان, بی ضرری