محمد بهزاد امیری - استادیار گروه آموزشی مهندسی کشاورزی، مجتمع آموزش عالی گناباد
یاسر اسماعیلیان - استادیار گروه آموزشی مهندسی کشاورزی، مجتمع آموزش عالی گناباد
مهین آلبوغبیش - دانش آموخته گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلول‎پاشی اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بر برخی صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم (Sorghum bicolor L.)، پژوهشی یکساله به صورت کرت­های دوبار خرد شده  و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گناباد به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل مقادیر مختلف آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و قطع آبیاری از مرحله پر شدن دانه تا انتهای فصل رشد) و محلول‎پاشی اسید هیومیک در دو سطح (صفر و شش لیتر در هکتار) به عنوان عامل فرعی و محلول‎پاشی با اسید سالیسیلیک در دو سطح (صفر و یک میلی­مولار) به عنوان عامل فرعی فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار قطع آبیاری از مرحله گلدهی و پر شدن دانه، به‎ترتیب منجر به کاهش ۳۰ و ۵۱ درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد شد، درحالی که عملکرد زیستی و شاخص برداشت، تحت‎تاثیر سطوح مختلف آبیاری قرار نگرفت. کاربرد همزمان اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، اکثر صفات مورد مطالعه را بهبود بخشید، به‎طوری‎که بیشترین ارتفاع بوته (۱۶/۲۰۷ سانتی‎متر)، تعداد پنجه در بوته (۸۸/۱ عدد)، تعداد دانه در خوشه (۱۸۵۴ عدد)، وزن هزار دانه (۲۰/۴۰ گرم) و عملکرد دانه (۶۷/۲۸۳۸ کیلوگرم در هکتار)، در تیمار کاربرد اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک در شرایط آبیاری کامل به دست آمد. تیمار تنش مقطعی از مرحله پر شدن دانه و عدم کاربرد اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، بیشترین میزان شاخص برداشت (۴۷/۲۹ درصد) را به خود اختصاص داد. بیشترین میزان عملکرد زیستی (۷/۱۵۸۰۲ کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری کامل و کاربرد اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک تولید شد. همچنین در این آزمایش، تعداد دانه در خوشه با ارتفاع بوته (**۹۷/۰ =r) بیشترین همبستگی مثبت و معنی­دار را نشان دادند. با توجه به یافته‎های این پژوهش، برای بهبود عملکرد گیاه سورگوم در شرایط محدودیت‎های آبی، کاربرد شش لیتر در هکتار اسید هیومیک و یک میلی‎مولار اسید سالیسیلیک به صورت محلول‎پاشی، پیشنهاد شودمی شود.

اسید آلی, تنش خشکی, شاخص برداشت, عملکرد زیستی, وزن هزار دانه