لیلی گلچین - دانش آموخته گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه زنجان
افشین توکلی - دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه زنجان
احسان محسنی فرد - استادیار –گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه زنجان.

به منظور مطالعه امکان کاربرد سیتوکنین برای بهبود فتوسنتز، تبادلات گازی و محتوی کلروفیل گلرنگ، پژوهشی به صورت آزمایش اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، در سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. در این پژوهش، سطوح آبیاری شامل آبیاری مطلوب و تنش خشکی (پتانسیل آب خاک ۴/۰- مگاپاسکال به عنوان تیمار شاهد و پتانسیل آب خاک ۲- مگاپاسکال به عنوان تیمار تنش خشکی) در کرت­های اصلی و ارقام گلرنگ شامل سینا، فرامان، پرنیان، گلدشت و محلی اصفهان و سه سطح سیتوکنین شامل عدم مصرف (شاهد)، ۵۰ و ۷۵ میکرومولار به صورت فاکتوریل در کرت­های فرعی قرار گرفتند. در مرحله­ گلدهی، تنش خشکی اعمال شد و هم­زمان با اعمال تنش خشکی در مرحله­ی گلدهی، بوته­های گلرنگ با سطوح مختلف سیتوکنین محلول­پاشی شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث افزایش غلظت  co۲زیر روزنه ای (۱۰درصد) و کاهش میزان تعرق (۳/۳۰ درصد)، هدایت روزنه­ای(۴/۴۶ درصد)، سرعت فتوسنتز (۱/۴۱ درصد)،کارایی کربوکسیلاسیون(۸/۴۲ درصد)، کارایی مصرف آب فتوسنتزی (۴/۱۴ درصد)، محتوی کلروفیل و عملکرد دانه (۱۷/۴۰ درصد) شد. همچنین رقم پرنیان نسبت به دیگر ارقام در شرایط تنش خشکی، تحمل بیشتری نشان داد . در مقابل، کاربرد سیتوکنین سبب به حداقل رسیدن اثرات منفی تنش خشکی و افزایش صفات فوق شد. بالاترین عملکرد دانه با کاربرد غلظت ۷۵ میکرومولار سیتوکنین (۰۸/۳۱۹۶ کیلوگرم در هکتار) در شرایط تنش خشکی و با افزایش ۱/۳۴ درصدی عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد به دست آمد. بنابراین کاربرد سیتوکنین را می­توان به عنوان راه­کاری جهت کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی و افزایش عملکرد دانه گلرنگ در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی پیشنهاد کرد.

انتخاب همزمان, تنوع ژنتیکی, روش SIIG, صفات مورفولوژیک