پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمایی لاین های حاصل از تلاقی ارقام گندم نورستار و پیشتاز تحت تنش سرما

سرما یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد، پراکنش و تولید در غلات است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی برخی صفات مرتبط با تحمل به سرما در مراحل مختلف نموی در لاین­های حاصل از تلاقی ارقام گندم نورستار و پیشتاز انجام شد. تحت شرایط آزمایشی، میزان تحمل به سرما، وضعیت توسعه مریستم انتهایی، شمارش تعداد برگ نهایی (FLN)، میزان فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان، محتوی قند و پراکسید هیدروژن (H۲O۲) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی روند توسعه مریستم انتهایی و FLN نشان داد که ژنوتیپ­های نیازمند بهاره­سازی نسبت به ژنوتیپ­های بهاره، مدت زمان بیشتری را در فاز رویشی سپری کردند و با تاخیر وارد فاز زایشی شدند. همچنین ژنوتیپ­های نیازمند بهاره­سازی، از میزان تحمل به سرمای بیشتری برخوردار نسبت به ژنوتیپ­های بهاره بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در اکثر صفات، بین ژنوتیپ­ها، دوره­های عادت­دهی به سرما و اثر متقابل آن­ها تفاوت معنی­داری وجود داشت.  فعالیت آنزیم­های آسکوربات پراکسیداز (APX)، گایاکول پراکسیداز (GPX)، پلی فنل اکسیداز (PPO)، کاتالاز (CAT)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و محتوی قند کل در همه­ ژنوتیپ­ها در دومین دوره عادت­دهی به سرما به بیشترین میزان رسید. میزان فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانت و محتوای قند در ژنوتیپ­های زمستانه و بینابینی، بیشتر از ژنوتیپ­های بهاره بود. محتوی H۲O۲ در سومین دوره عادت­دهی به سرما به بیشترین میزان رسید؛ این افزایش در ژنوتیپ­های بهاره بیشتر از ژنوتیپ­های زمستانه و بینابینی بود. ضریب همبستگی معنی­دار بین میزان فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانتی و محتوی قند با دمای کشنده ۵۰ درصد (LT۵۰) نشان داد که این پارامترها می­توانند جهت اندازه­گیری غیر مستقیم تحمل به سرما استفاده شوند. نتایج این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ­های نیازمند بهاره­سازی با تنظیم صفات مرتبط با تحمل به دمای پایین در مرحله رویشی از تحمل به سرمای بیشتری برخوردار هستند.

Keywords:

آنزیم­های آنتی­اکسیدانی , سرما , بهاره­ سازی , عادت­ دهی به سرما , محتوای قند کل