ابراهیم قائد - دانشجو دکتری اقتصادپولی - بین الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
امیدعلی عادلی - استادیار اقتصاد، دانشگاه قم، قم، ایران
نصرالله فریدونی - کارشناسی ارشد، بانکداری اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه علیت بین مصرف حامل های انرژی و رشد اقتصادی در استان های ایران طی سال های ۱۳۹۷-۱۳۹۰با استفاده از آزمون علیت گرنجر، گرنجر- هشیائو، تودا و یاماماتو در داده های تابلویی می باشد. برای این منظور از متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نیروی کار، سرمایه گذاری عمرانی و مصرف حامل های انرژی (نفت سفید، گازمایع، بنزین و گازوئیل) استفاده شد. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می دهد که بین متغیرهای مصرف حامل های انرژی و رشد اقتصادی در استان های ایران، یک رابطه علیت یک طرفه از سوی مصرف حامل های انرژی به رشد اقتصادی در استان های ایران برقرار است به این معنا که با افزایش مصرف حامل های انرژی، رشد اقتصادی افزایش پیدا می کند. این رابطه علیت یک طرفه در هر دو رویکرد علیت تایید می شود. پس با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش توصیه سیاستی  این است که دولت با دادن بخشی از اعتبارات عمرانی به بانک ها در صورت افزایش مصرف حامل های انرژی، اشتغال را در جامعه ایجاد کرده و منجر به اشتغال نیروی کار در جامعه شود. بازده عملی اعطای چنین اختیاری این است که هر چه تعداد افراد فعال در تولید کالاها و خدمات بیشتر باشد رشد اقتصادی نیز افزایش خواهد یافت.

مصرف حامل های انرژی, رشد اقتصادی, علیت گرنجر, علیت گرنجر- هشیائو, تودا و یاماماتو