امین نوروزی - گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

امروزه نقش و اهمیت فضاهای باز و سبز در محیط زیست و کیفیت زندگی مجتمع های زیستی به طور چشمگیری رو به افزایش است. به همین جهت، در اکثر کشور ها، فضای باز و سبز جزء لاینفک تصمیمات برنامه ریزی کاربری زمین به شمار می آیند. به طور کلی بازدهی فضاهای سبز شهری در سه گروه بازدهی اکولوژیک و محیط زیستی، بازدهی کالبدی– شهرسازی و بازدهی اجتماعی– روانی قابل تقسیم بندی می باشد. در بررسی اثرات روانی– اجتماعی فضای سبز باید گفت که انسان، در هر شرایطی روزانه به چند ساعت فضای ساکت و آرام نیاز دارد. که فضای سبز می تواند این فضا را تامین نماید. همچنین از مهمترین اثرهای فضای سبز در شهر ها، کارکرد زیست محیطی آنهاست که شهر ها را به عنوان محیط زیست جامعه انسانی معنی دار کرده است و با آثار سوء گسترش صنعت و کاربرد نادرست تکنولوژی مقابله کرده، سبب افزایش کیفیت زیستی شهر ها می شود. توجه به مدیریت فضای سبز در زندگی شهری، موضوعی است که بیش از هرچیز دیگر در شهرها و شهرسازی معاصر موردتوجه محققین شهری قرارگرفته است. اهمیت رو به افزایش فضای سبز در برنامه های رشد و توسعه، از دو منظر اساسی قابل توجه است. نخست به عنوان عاملی متعادل کننده در زندگی شهری به لحاظ زیست محیطی، که وظیفه اش مصون سازی شهرها از آفت آلودگی های ناشی از اجرای برنامه های رشد اقتصادی است. نتایج نشان می دهد فضاهای عمومی نامطلوب و فاقد کیفیت اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری مانند میادین بزرگ بی کیفیت با کارکرد صرفا ترافیکی و فضاهای فاقد تجهیزات و تسهیلات شهری، به جامعه گریزی افراد منجر می شود. محرومیت ساکنان مناطق حاشیه شهر از فضاهای جامعه پذیر و پاسخ گو، قابلیت اجتماعی، تعامل و مشارکت محیطی شهروندان را با مشکل مواجه می کند؛ در چنین شرایطی، گسست اجتماعی و نبود شادابی و نشاط که لازمه سلامت عمومی جامعه است این مناطق شهری را تهدید می کند.

واژه کلیدی: فضاهای عمومی، سلامت روان، شهروندان، پارک ها