جلال پیکانی - دانشیار گروه فلسفه دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سادات حسینی - دانشجوی گروه فلسفه دین (کلام)، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
مهین رضایی - استادیار گروه فلسفه دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
زینب شکیبی - استادیار گروه فلسفه دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

فروید بر اساس مبانی روانکاوانه خود تحلیلی از منشا دین و کارکرد آن به دست داد که بر روی طیفی وسیع از متفکران سده بیستم تاثیرگذار بود. این تاثیرات اغلب نقش سلبی داشتند. از این رو اغلب دینداران یا تحلیل فروید را رد کرده اند یا با دیده تردید به آن نگریسته اند. پلانتینگا از جمله متفکرانی است که دیدگاه به نسبت ویژه ای درباره تحلیل فروید داشت. در این مقاله ابتدا تحلیل فروید از منشا و کارکرد دین را به اختصار توضیح داده ایم. سپس رای پلانتینگا را در آن زمینه نقل کرده و در نهایت امر نشان داده ایم که توجه پلانتینگا به فروید، چه نقشی در شکل گیری معرفت شناسی دینی پلانتینگا ایفا می کند، به این صورت که یکی از انگیزه های اصلی پلانتینگا در طرح نظریه پایه بودن باور به خدا و حس الوهی و همچنین نظریه تضمین، مواجه نشدن با ایرادهایی است که فروید مطرح کرد. اما بررسی معرفت شناسی دینی پلانتینگا نشان می دهد که راه حل او بسنده نیست و ایراد فروید با روشی که پلانتینگا در پیش گرفت، رفع شدنی نخواهد بود.

روانشناسی دین, معرفت شناسی اصلاح شده, نظریه تضمین