سید محمد یزدانی - دانش آموخته دکتری مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
علی اله بداشتی - استاد گروه فلسفه و کلام، دانشگاه قم، قم، ایران

این پژوهش با هدف تبیین مسئله «مکانمندی خدا» و با بررسی روایات امامیه و سلفیان درباره این موضوع، در پی یافتن پاسخ این پرسش است که: روایات سلفیان در این باب، چه چیزی را ثابت می کند و ائمه اهل بیت (ع) در تقابل با آنها چه واکنشی داشته اند؟ این نوشتار با استفاده از رویکرد توصیفی با تبیین و تحلیل روایات و دیدگاه های علمای سلفی و تطبیق آن با روایات امامان شیعه به این نتایج رسیده است که ماحصل روایاتی که سلفیان پذیرفته اند، «مکانمند» بودن خدا را ثابت می کند و در نهایت سر از تجسیم و تشیبه درمی آورد؛ اما ائمه اهل بیت (ع) همواره این روایات را نقد کرده و مردود دانسته اند. هرچند روایاتی نیز در منابع شیعه یافت می شود که سلفیان از آنها برای تایید دیدگاه خود استفاده کرده اند؛ اما یا از نظر سندی ضعیف اند یا از نظر دلالی مستمسک مطمئنی برای سلفیان به شمار نمی روند، زیرا با توجه به مبنای امامان شیعه در لزوم تاویل نصوص، همه آنها همانند آیات صفات خبری، به معانی مجازی، استعاره ای و کنایی حمل می شوند. در نتیجه این ملاک سنجش را نیز به ما می دهد که هر روایتی در منابع امامیه که موافق دیدگاه سلفی ها در باب مکانمندی خدا باشد، اعتبار ندارد و نمی تواند موید دیدگاه سلفیان باشد.

مکانمندی خدا, استوا, حدیث الاطیط, فرودآمدن خدا به آسمان, حدیث استلقی