واکاوی تکنیکهای پرداخت درون مایه در داستانهای کوتاه غاده السمان با تکیه بر نظریهی آشنایی زدایی ویکتورشکلوفسکی

مضمون یا درون مایه به عنوان خمیر مایه ی نوشتن داستان، ماندگارترین عنصری است که با سیر در خلال یک اثر ضمن پیوند موقعیت های مختلف، زمینهی اهتمام و التذاذ هنری مخاطب را نیز فراهم می آورد. بر این اساس منتقدان ادبی، داستان خوب را داستانی می دانند که درون مایه ی آن به خوبی پرداخت شده باشد. ادبای فرمالیست نیز ضمن تاکید بر اهمیت این عنصر، چگونگی بیان آن را محور پژوهشهای خود قرار داده و معتقدند که اگر شیوه های نوین بیاتی و آشنازداینده ی نویسنده نبود، موضوعاتی مانند عشق، مرگ، تنهایی و... که از دیرباز دست مایه ی شاعران و نویسندگان بسیاری بوده است، فرسوده شده و برای مخاطب جذابیتی نداشتند. در این راستا نویسندگان زن عرب زبان نیز همواره تلاش کرده اند که با استفاده از شگردهای مختلف هنری و زبانی از قافله ی نوآوری و آشنایی زدایی عقب نمانده و گرد وغبار عادت وکهنگی را از چهره ی آثار ادبی خود بزدایند؛ اما در این میان بررسی و تحلیل آثار غاده السمان (شاعر داستانهای کوتاه عربی) که با قدرت تخیل و زبان آوری خویش آفاق لفظ ومعنا را درنوردیده است، لطفی دوچندان دارد؛ بنابراین پژوهش حاضر با واکاوی سطوح مختلف درون مایه ای، شگردهای پرداخت این عنصر را در داستانهای کوتاه وی بررسی کرده و بر این باور است که غاده را می توان در میان نویسندگان زن معاصر عرب حادثه ای ناساز و نامنتظر دانست که برای اولین بار توانسته است با آشنایی زدایی از کارکرد معمول و مالوف عناصر داستان، درون مایه را که یک عنصر محتوایی است به گونه ای بدیع بپروراند که فردیت محتوایی آن به دست مایه ای هنری وفرم شناختی مبدل گردد.

Keywords:

داستان کوتاه , ادبیات زنانه , آشتاز دایی , مضمون پردازی , غاده السمان.