ندا سخاوتی - دکترای جنگل شناسی و اکولوژی جنگل دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
آنیتا یاقوتی پور - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

عوامل محیطی مانند رطوبت و دما در ارتفاعات مختلف جنگل تغییر کرده و بر توزیع گیاهی، نوع گونه ها و مورفولوژی برگ آن ها اثر میگذارند. ارتفاع از سطح دریا، به عنوان یکی از فاکتورهای مهم، عوامل محیطی را تحت تاثیر قرار میدهد. در این مطالعه، جهت ارزیابی تغییرات مورفولوژیکی برگ در طول گرادیان ارتفاعی، پنج جمعیت بلوط ایرانی در ارتفاعات مختلف جنگل زاگرس در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. در هر طبقه ارتفاعی، پنج درخت انتخاب و از هر درخت، بیست برگ جمع آوری گردید. برگهای هر جمعیت، با هم ترکیب شد و چهارده صفت برگ، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمون دانکن نشان داد که تفاوت معنی داری بین پنج جمعیت در تمام مشخصات وجود دارد و صفات برگ مانند سطح برگ، محیط، طول و عرض برگ، میانگین شعاع، تغییرات شعاعی، همبستگی بین میانگین شعاعی و متغیر شعاعی، ضریب شکل، عرض در محور X و طول در محور Y، بیشترین مقادیر را در بالاترین ارتفاعات دارا بودند. دو پارامتر مساحت و محیط برگ، با بیشترین مقادیر واریانس تجمعی (۶۷ درصد) بیشترین سهم را در گروه بندی ایفا کردند. بر اساس آنالیز خوش های، پنج جمعیت بلوط ایرانی، در سه گروه قرار گرفتند و جمعیت های دو و سه دارای بیشترین تشابه و جمعیتهای یک و چهار نیز بیشترین شباهت را در صفات مورفولوژیکی برگ نشان دادند. جمعیت پنج شباهت کمتری به جمعیت های یک تا چهار داشت و این موضوع می تواند نشان دهنده تنوع ژنتیکی در این جمعیت باشد.

ریخت شناسی، برودار، تجزیه به مولفه های اصلی، ارتفاع از سطح دریا، کرمانشاه