کلثوم رحمان سالاری - دانشجوی دکتری پیدایش و رده بندی خاک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمد امیر دلاور - دانشیار، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
مهرداد اسفندیاری - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
ابراهیم پذیرا - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

زمینه و هدف: استفاده مطلوب و پایدار از خاک در صورتی امکان پذیر است که شناخت صحیح و کامل از خصوصیات آن داشته باشیم. این پژوهش به منظور بررسی ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی و میکرومورفولوژی خاک­ های تشکیل شده بر روی یک ترانسکت در منطقه نیمه خشک منطقه الشتر استان لرستان انجام شد.مواد و روش: برای انجام این پژوهش، ۵ خاک­رخ در امتداد یک ترانسکت در جهت شیب (فلات، واریزه­ های بادبزنی شکل و دشت دامنه ­ای)، در منطقه شناسایی و بر اساس نوع مواد مادری به واحدهای فیزیوگرافی مختلف تقسیم شدند. در هر واحد فیزیوگرافی، یک خاک­رخ حفر، تشریح و نمونه ­برداری شد. خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و میکرومورفولوژی نمونه ­های خاک تعیین و در نهایت خاک ­ها با استفاده از سیستم رده بندی آمریکایی و طبقه بندی جهانی رده بندی شدند. یافته­ ها: نتایج نشان داد که مقادیر کم ماده آلی در سطح و اعماق خاک به واسطه شدت تجزیه بالای این مواد در این مناطق است. کربنات کلسیم معادل در تمام خاک­رخ­ها روند افزایشی را با عمق نشان داد. بررسی مقاطع نازک نشان داد که از نظر نوع حفرات و پراکنش نسبی ذرات درشت به ذرات ریز (C/F) تفاوتی زیادی بین افق­ها وجود ندارد. حفرات صفحه­ای، وگی و کانالی بیش­ترین حفرات این خاک ­رخ ­ها را تشکیل داده بودند. انباشت آهک به شکل­ های گوناگون مانند پوشش، پر شدگی، آهک سوزنی و نودول­ های آهکی دیده شد که بیانگر ثانویه بودن آهک می ­باشد و سبب ایجاد بی فابریک از نوع کلسیت کریستالیک شده است. ریز ساختمان دیده شده در بیشتر افق­ها از نوع مکعبی ­زاویه ­دار و بدون زاویه بود. هم­چنین صفحات درهم قفل شده گچ در افق Bky در واحد فیزیوگرافی فلات گچی دیده شد. با توجه به وجود گچ پدوژنیک در خاک­ های منطقه و اهمیت افق جیبسیک در سیستم طبقه بندی خاک و تاثیر مهم آن بر رشد گیاهان، می­ توان پیشنهاد کرد که زیر گروه بزرگ جدیدی در زیر رده Xerepts، تحت عنوان Gypsic Calcixerepts در سیستم رده ­بندی خاک گنجانده شود.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نمایانگر نقش مهم پستی بلندی و مواد مادری در تغییرپذیری خصوصیات خاک ­ها می باشد.

خاک های گچی و آهکی, واحدهای فیزیوگرافی, عوارض خاک ساخت, میکرومورفولوژی