مقایسه و ارزیابی خسارت وسایل نقلیه سبک بر اساس نظریه های پایداری در سیلاب (مطالعه موردی: سیل شیراز)

زمینه و هدف: ارزیابی خسارات ناشی از وقوع سیلهای ناگهانی در مناطق شهری یکی از دغدغههای مهم پس از وقوع آن است. وسایل نقلیه نیز مانند دیگر عناصر شهری در زمان وقوع سیل متحمل خساراتی میشوند که می بایست برای مدیریت سیل شهری آن  ها را مد نظر قرار داد. مقادیر خسارت در اکثر مدلهای برآورد خسارت خودروها در سیلاب با فرض پایداری آنها و صرفا برحسب عمق آب ارائهشدهاند درحالی که متغیر مهم سرعت سیل نیز بر شدت خسارات وارده موثر است. در پژوهش حاضر ضمن ارزیابی هشت نظریه ارائه شده در راهنمای بارش و رواناب استرالیا (AR&R)، تلاشی صورت می گیرد تا بهترین نظریه به منظور ارائه الگوریتمی مناسب و ساده برای تعیین خسارت خودروهای سواری و سبک در سیل به صورت تابعی از عمق و سرعت ارائه شود.روش پژوهش: برای دستیابی به هدف موردنظر ابتدا روابط و نمودارهای حد نهایی پایداری هشت نظریه ارائه شده در AR&R مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت و پس از حذف یکی از نظریات و اصلاح روابط دو نظریه Melbourne Water ارائه شده در سال ۱۹۹۶ و DPW  ارائه شده در سال ۱۹۸۶، نقشه پایداری خودروهای سواری در سیل دروازه قرآن شیراز در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۹۸ برای هفت نظریه ارائه شده در این راهنما تولید شد در ادامه، با تلفیق نمودارهای حد پایداری هر نظریه با نمودار عمق- خسارت HAZUS-MH و زون بندی سطح زیر نمودار حد پایداری بهعنوان مناطق پایدار، الگوریتم تولید نقشه ریسک برای خودروهای سواری پایدار برای هر نظریه بهطور جداگانه تهیه شد. سپس نقشه ریسک در محدوده پارکینگ مجاور استخر تجمع آب در بالادست دروازه قرآن شیراز برای هر نظریه تولید  و به کمک آن ها مجموع خسارت برای خودرو پراید ۱۳۱ به عنوان خودرو شاخص محاسبه شد. درنهایت مقادیر خسارت ماکزیمم و هم  چنین مجموع خسارت بهدستآمده از هرکدام از نظریه  ها مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: از اصلی ترین و مهم ترین یافته های این پژوهش، ارائه الگوریتم تعیین خسارت خودروهای سواری و سبک در محدوده های مشخصی از عمق و سرعت برای هر یک از نظریه های ارائه شده در AR&R می باشد که با استفاده از آن ها نقشه های ریسک تولید شد. بعلاوه مجموع خسارات برای خودرو پراید ۱۳۱ به عنوان خودرو شاخص با استفاده از الگوریتم های ارائه شده محاسبه شد که درنتیجه کمترین مقدار خسارت با استفاده از الگوریتم نظریه  AR&R (۱۹۸۷)برابر با ۱۰ میلیارد و ۲۶۵ میلیون تومان و بیشترین مقدار خسارت تیز با استفاده از الگوریتم نظریه AR&R (۲۰۱۱) برابر با ۱۴ میلیارد و ۳۲ میلیون تومان به دست آمد.نتایج: با ارزیابی های صورت گرفته مشخص شد استفاده از صرفا عمق جریان سیلاب به عنوان یک شاخص هیدرواستاتیک که عملا در شرایط فعلی معیار محاسبه خسارت خودروها است از دقت لازم برخوردار نبوده و بهتر است از ترکیب سرعت و عمق و در واقع شاخص هیدرودینامیکی برای این منظور استفاده نمود. درعین حال ثابت شد که رابطه و حد نهایی پایداری ارائه شده در نظریه AR&R (۲۰۱۱) نسبت به سایر نظریه ها به منظور ارائه مدلی برای تعیین خسارت وسایل نقلیه سواری و سبک در سیلاب به عنوان تابعی از عمق و سرعت نتایج بهتر و قابل اعتمادتری را به همراه خواهد داشت. شایان ذکر است برای دستیابی به مقادیر هر چه دقیق تر خسارت خودروها در سیلاب، انجام مطالعات نظری و تجربی بیشتری با مدنظر قرار دادن انواع مختلف وسایل نقلیه ضروری است.

Keywords:

سیل , وسیله نقلیه , خسارت , پایداری , راهنمای بارش و رواناب AR&R